Niets is onomkeerbaar

Geen categoriemei 20 2013, 17:44
Gisteren bij Buitenhof kwamen twee interessante en actuele thema's aan de orde, te weten, het democratisch tekort in Europa bij monde van Ian Buruma en de afbraak van onze verzorgingsstaat bij monde van VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra. In mijn column van vandaag wil ik aan beide thema's aandacht besteden en uitleggen welk verband er tussen beide bestaat.
Laat ik beginnen met meneer Buruma, die werd aangekondigd als 'cosmopoliet en schrijver van wereldformaat', en gepresenteerd als 'Europeaan avant la lettre'. Gelukkig was Buruma zelf een stuk bescheidener. En vooral realistischer, zichtbaar tot enige verbazing van zijn gesprekspartner en presentator Pieter Jan Hagens.
Gevraagd naar diens opvattingen over het streven van de EU om tot een volledig geïntegreerde Politieke Unie te komen, kwam Buruma met een realistische, nuchtere kijk op de zaken. Hij noemde 'Brussel' een 'welwillende elite van technocraten'. Weliswaar met mooie idealen, maar met een ontbrekende democratische basis. Hij wees er op dat die technocratische elite geen gekozen politici zijn, en dat mede daardoor de verbinding met de burger ontbrak.
Buruma vond de toenemende euroscepsis van dit moment dan ook een zegen. Hij waarschuwde de aristocraten van Brussel om niet teveel als een blind paard achter die mooie idealen aan te lopen, en al helemaal niet zonder dat duidelijk is hoe die Verenigde Staten van Europa er dan uiteindelijk uit gaan zien. Opvallend was, dat Buruma het woord 'aristocratie' gebruikte, wat mij betreft buitengewoon treffend uitgedrukt.
Hij wees er verder op dat er geen Europees demos is, geen Europees volk en als er al een vorm van Europese integratie nagestreefd zou moeten worden, dat zoiets dan veel geleidelijker opgebouwd zou moeten worden. Overigens vond founding father Robert Schuman dat ook, maar dat terzijde.
Buruma wees er op dat niets onomkeerbaar is, ook de euro of de euro-noodfondsen niet, en voor een Verenigde Staten van Europa ontbreekt de daarvoor noodzakelijke democratische basis. Er is geen gemeenschappelijk Europees volk, geen gemeenschappelijke pers, geen gemeenschappelijke taal. Een federale staat á la de Verenigde Staten zag hij dan ook niet zo snel tot stand komen. Hooguit zou gestreefd kunnen worden naar een meer gezamenlijk afgestemd buitenlands en economisch beleid. 'Niets is onomkeerbaar', onthoud u die woorden goed, een zeer wijs man, die Buruma.
Deze woorden brengen mij op de tweede gast bij Buitenhof, VVD fractievoorzitter Halbe Zijlstra. Die had in een stuk in de NRC gezegd dat de huidige verzorgingsstaat onhoudbaar was, daarmee nadrukkelijk afstand nemend van diens coalitiepartner de PvdA. Volgens Zijlstra is onze verzorgingsstaat uit de hand gelopen, sterker nog, de rollen van de overheid en die van de burger zouden omgedraaid moeten worden. Er zou veel meer nadruk moeten komen op de zelfredzaamheid van de burger in plaats van af te wachten waar de overheid mee komt. Hierdoor komt juist de kleine groep mensen die de algemene voorzieningen echt nodig heeft in de knel.
Zijlstra wees er op dat de liberalen van oudsher hebben gepleit voor het goed uitvoeren door de overheid van een aantal kerntaken, juist om de zwakkere in de samenleving te beschermen. Hij noemde als voorbeelden de AOW, de sociale huisvesting, de AWBZ, maar stelde dat het gevoerde beleid te ver was doorgeslagen. De overheid zou zich veel meer moeten richten op haar basistaken en terug moeten naar de kern: het faciliteren van voorzieningen voor de burger waar ze voor bedoeld zijn. Geen nachtswakersstaat, maar een kleine overheid moet het streven zijn met een grote mate van zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid van de burger. Inderdaad een ouderwets liberaal standpunt, waar ik het alleen maar volmondig mee eens kan zijn, ware het niet dat ik denk dat de VVD de verkeerde coalitiegenoot gekozen heeft, want van dat liberale gedachtengoed komt weinig terecht.
Zijlstra wil de rollen dus omdraaien: de overheid moet de burger vrijheid en verantwoordelijkheid geven en als een burger het echt niet zelf kan oplossen, pas dan komt de overheid in beeld. In dat verband wees Zijlstra ook op de recente fraudes, niet alleen met huur- en zorgtoeslagen, maar in zijn algemeenheid. Hij stelde het merkwaardig te vinden dat burgers eerst belasting afdragen waarbij de overheid vervolgens -via een ingewikkeld stelsel van toeslagen- het geld weer teruggeeft aan de laagste inkomensgroepen. Dat is inefficiënt en werkt fraude in de hand. Daarom bepleitte hij een ingrijpende verandering van ons belastingstelsel. Immers, dan voorkom je dat er fraude gepleegd kan worden en verklein je bovendien het uitvoerend apparaat. Ik kan het hier alleen maar volmondig eens mee zijn.
Dit ontlokte interviewer Hagens de vraag: U wilt dus geen afgedwongen solidariteit, maar solidariteit uit welwillendheid? Daarop kwam eigenlijk pas verderop in het interview een duidelijk antwoord van Zijlsta. Nee, geen solidariteit uit welwillendheid, maar uit welbegrepen eigenbelang. Het deed me sterk denken aan wat Fortuyn destijds schreef over 'de calculerende burger', maar dat is niet wat de VVD van Zijlstra voor ogen heeft. Die legt de bewijslast voor de noodzaak van de hulpbehoevende burger bij diezelfde burger, want er moet nu eenmaal bezuinigd worden.
Economische groei wordt door bedrijven gegenereerd, niet door de overheid, zo zei Zijlstra. Dat klopt natuurlijk als een bus, maar waarom merken we daar dan zo weinig van? De overheid heeft in 2012 ruim 24 miljard euro méér uitgegeven dan het jaar ervoor. Dat schiet dus niet zo op. Zoals gezegd: de VVD zit met de verkeerde onderhandelingspartij aan tafel.
Particulier initiatief is nodig voor groei, dat is evident. En die moeten zo min mogelijk gehinderd worden door overheidsregeltjes. En hierbij komen we dan meteen weer uit bij Brussel, want het is ook evident dat de wet- en regelgeving uit Brussel haaks staat op het voorgenomen beleid van deze nieuwe Thorbecke.
Wat is het antwoord van de VVD hierop? Méér of minder Brussel? We zullen het zien. En we weten nu: niets is onomkeerbaar, noch die monetaire misgeboorte van de one-size-fits-none-euro, noch de huidige verzorgingsstaat.
Ga verder met lezen
Dit vind je misschien ook leuk
Laat mensen jouw mening weten