Is de PVV een verrijking van de vaderlandse politiek?

Sinds Van der List voor Elsevier schrijft, is hij grijzer geworden. Ik zeg dat met alle respect. Hij past perfect bij de toon van het blad, maar zijn grootste kwaliteit - zijn dwarse no nonsense - komt daar helaas niet zo tot z'n recht omdat het hele blad die sfeer uitademt. Een overdosis gezond verstand produceert z'n eigen conformismen en blijft weleens steken in analyses die tien jaar geleden fris en tegendraads waren, maar nu niet meer. In zijn laatste column behandelt Van der List onder de kop 'Begrijpelijk succes' het succes van de PVV (die het in de peilingen weer beter doet dan moederpartij VVD). Hij doet dat aan de hand van het boek Rondom Wilders van Koen Vossen, en prijst de voorbeeldige manier waarop de politiek historicus de PVV en haar leider serieus neemt. Kom daar verder eens om bij de academische goegemeente. Maar in het tweede deel van de column van Van der List krijgt Vossen ervan langs omdat hij het succes van de PVV als zovele anderen uit 'populistisch onbehagen' verklaart, uit een (volgens een medewerker van het wetenschappelijk instituut van de PvdA) 'raar mengsel van globaliseringsangst, aanpassingsstress, multicultureel onbehagen, postchristelijke fantoompijn, en postmaterialistische verveling.'

Volgens Van der List worden de miljoen kiezers van de PVV hier weggezet als mensen met een afwijking, als patiënten met psychische klachten waarvoor ze zich in hun wanhoop wenden tot de kwakzalver Wilders. Van der List meent dat het boek van Vossen juist duidelijk maakt dat de aanhangers van de PVV betrekkelijk normale burgers zijn met reële klachten. U kent het rijtje wel: verspilling van overheidsgeld, ongebreidelde immigratie, de islam, verkwanseling van nationale belangen, de te grote rol van de ongekozen bureaucraten in Brussel, enzovoorts. Het succes van de PVV is volgens hem vooral te danken aan de durf en vaardigheid om onderbelichte onderwerpen aan de orde te stellen. Door die kwaliteiten is de partij van Wilders 'een verrijking van de vaderlandse politiek'.

Na zo'n conclusie vraag je je toch af waar Van der List de laatste vijf jaar heeft gezeten. In de Volkskrant (waar Wilders geregeld een podium krijgt) zou zo'n conclusie niet eens meer opvallen. Het idee dat er louter tokkies op Wilders stemmen, wordt door niemand aangehangen, al moeten we ook niet denken dat Nederland te keurig is voor zaken die in andere Europese landen heel normaal zijn (zoals racisme en vreemdelingenhaat). Wel klinkt er in de conclusie van Van der List een echo door van Jan Pronk, die immigratie 'een verrijking voor Nederland' vond. Op individueel niveau niet eens zo'n boude bewering, het heeft het liberale denken zelfs een impuls gegeven. Denk aan Nausicaa Marbe of Afshin Ellian. Ook Ayaan Hirsi Ali, de vroegere compaan van Geert, was voor het politiek debat een verrijking, al zit zij tegenwoordig in Amerika. Daarbij zette zij de Nederlandse samenleving (en de VVD) onder hoogspanning, wat niet in alle gevallen even gelukkig uitpakte. Was die 'liberale jihad' tegen de islam wel zo'n goed idee? Ook als je het inhoudelijk met dat offensief eens was, kun je twijfels hebben over de uitwerking ervan. Rita Verdonk was een hopeloos geval van jihad in eigen kring. En als je de PVV 'een verrijking van de vaderlandse politiek' noemt, moet je ook kunnen aangeven wat er nu dankzij Wilders beter is. Honderdvijftig jaar geleden vroeg het socialisme aandacht voor de 'sociale kwestie'. Dat thema is ook door niet-socialisten opgepikt, waardoor je het socialisme 'per saldo' (Wim Kok) een verrijking van de Nederlandse politiek kunt vinden, ook als je de socialisten van vandaag nare linkse populisten vindt.

Heeft de PVV zo'n positieve uitwerking op de rest van het partijenlandschap? Ik dacht eerlijk gezegd van niet. Wel reageren de gevestigde partijen stumperig op de burgerrevolte van de laatste twaalf jaar (want zolang wordt de politieke elite al uitgedaagd). En het is precies dat onvermogen van de gevestigde partijen waardoor de PVV groter groeit. Dat 'succes' voor de PVV is inderdaad niet moeilijk te begrijpen, je hoeft er niet voor te hebben doorgeleerd. Maar het is het succes van de opiniepeilingen en het succesvol inspelen op de wijdverbreide onvrede over de (linkse) politiek. Waarbij de PVV van twee walletjes eet, want er bestaat ook onder het linkse electoraat veel ongenoegen over een linkse politiek die de kiezer op sociaal gebied in de steek heeft gelaten. Wilders scoort daarbij als begaafde volkstribuun, als een spits met Torinstinkt. Met zijn tweets plaatst hij voetnoten bij de Nederlandse politiek die dan de voorpagina's van alle kranten halen. Puberaal nihilisme, maar dan beneden Nieuw Amsterdams Peil, tegen de volksvijandige elite. Een soort Grunberg, die ook graag verraderlijk bezig is. Je kunt ook zeggen dat de culturele elite de PVV aan zichzelf te danken heeft, met al haar schimpscheuten aan het adres van de wereld van Henk en Ingrid. Wilders is een koekje van eigen deeg, wat het duidelijkst bleek in dat malle proces tegen hem. Wat niet willen zeggen dat het koekje ook goed smaakt.

Natuurlijk zijn de meeste PVV-kiezers brave mensen, het moest er nog eens bijkomen als dat anders was. Ondertussen miskent Van der List de verziekende uitwerking op het politiek klimaat die de PVV ook heeft. Is dat afgeven op de 'EUSSR' een serieuze bijdrage in de discussie over Europa? Hoe zit dat met zijn stemmingmakerij tegen 'woestijngodsdiensten' en eigenlijk alles dat van buiten komt? Geen partij waarschuwt zo vaak tegen antisemitisme als de PVV, maar iedereen weet wie met die antisemieten (of homohaters) bedoeld worden. Suggereren dat de PVV vanwege haar liefde voor Israël niet racistisch of fascistisch kan zijn, mist doelbewust het punt. Het ontkent bovendien dat de PVV heel handig het 'antifascisme' onschadelijk heeft gemaakt door zelf steeds naar de jaren dertig te verwijzen en zich in het andere geval, als links zich ervan bedient, over 'godwins' en 'demonisering' te beklagen. Volleerd politiek activisme dus, en de kogel kwam inderdaad van links. Maar is dit ook een verrijking van de vaderlandse politiek?

Wilders mag dan wel 'een parlementariër pur sang' zijn, maar dat komt doordat hij door de verguisde overheid tegen aanslagen wordt beschermd en zich alleen in gezelschap van gorilla's buiten het Binnenhof kan wagen. Geen land ter wereld zorgt zo goed voor zijn anti-statelijke populisten als Nederland. Maar zou het niet beter voor iedereen zijn, ook voor Geert zelf, als deze gijzeling van de vaderlandse politiek eens ophield en Wilders een soevereine keuze maakt voor een verblijf in de Free World van Amerika of Israël?

Je zou denken dat de onderbelichte thema's die door de PVV met zoveel durf en vaardigheid aan de orde zijn gesteld, nu ook wel door anderen kunnen worden overgenomen. Of dat deze eenmanspartij zijn tweets vanaf buitenlandse stranden aan het vaderland kan meedelen. Dat zou de vaderlandse politiek behoorlijk opruimen en verlichten. Je zou ook denken dat thema's als immigratie, integratie en islam meer dan vijftien jaar nadat Pim Fortuyn daarover in Elsevier begon niet meer worden onderbelicht, maar overbelicht. Nederland anno 2013 is niet meer het Nederland van 1998. Maar rechts Nederland blijft maar doorzeuren over deze punten, zonder zich af te vragen waartoe deze burgerrevolte heeft geleid en of er ook niet een hellend vlak is ingeslagen. Als na twaalf jaar populisme de steeds schriller (en onfrisser) klinkende PVV een 'verrijking van de vaderlandse politiek' is, is dat geen begrijpelijk succes, maar een verschrikkelijk zwaktebod, ook van de andere volkspartijen die daar blijkbaar geen antwoord op hebben. De grote leider denkt er trouwens zelf ook zo over. Volgens Geert Wilders op de Dagelijkse Standaard verarmt Nederland iedere dag. Dat heeft de PVV dus duidelijk niet kunnen verhinderen.