De coffeeshops zullen nooit zuivere koffie schenken

De zaak is weer actueel omdat dertig gemeenten aan minister Opstelten (ook VVD) het verzoek hebben gedaan het gedoogbeleid aangaande de wietteelt, een van onze meest succesvolle vaderlandse exportprodukten, te versoepelen. De Hollandse handelsgeest en de afkeer van het domineesvingertje komen hier weer eens prachtig samen in het idee dat je met 'legalisering' (wat liberalisering suggereert) twee vliegen in één klap kunt slaan. Je geeft de consumenten wat ze willen, vrije door de overheid op kwaliteit gecontroleerde drugs, en laat de markt verder zijn werk doen. Dan plaats je de criminele drugshandel buitenspel en ben je van een hoop gezeur en overlast af.

Als het zo simpel was, vraag je je af waarom overheden dat niet allang hebben gedaan. De indruk wordt gewekt dat het fatsoensrakkers zijn die nodeloos moeilijk doen. Lieden van de blauwe knoop die alle roesmiddelen slecht vinden. Het argument verloopt dan ongeveer dat de drooglegging in Amerika ook niet heeft gewerkt en dat het alcoholverbod in de jaren dertig de maffia in de kaart heeft gespeeld. Dan kom je snel uit bij het liberale Nederlandse drugsbeleid, dat ook weer niet zo liberaal is, omdat Nederland gebonden blijft aan internationale verdragen die drugs verbieden. Ondertussen wordt wel de overlast van gebruikers en junkies uit andere landen geïmporteerd. Maar het 'gedogen', dat erop neer komt dat de Nederlandse overheid bij de achterdeur een oogje dichtknijpt om bij de voordeur de andere kant op te kunnen kijken, is hier onderdeel van de nationale folklore geworden. Daar zitten evident nadelen aan, maar het is de prijs van ons drugsbeleid dat progressief Nederland in het buitenland lang als uithangbord dacht te kunnen gebruiken om te laten zien hoe tolerant we zijn. Idem dito met het prostitutiebeleid. Wij hebben hier graag oog voor de realiteit, ook als die - heel open en bloot - het daglicht niet kan velen.

De realiteit is echter dat drugs verslavend zijn, slecht voor de gezondheid van vooral jonge mensen, en dat niet zo keurige mensen daar goud geld aan verdienen. Daarbij komt dat het vrije Nederlandse drugsbeleid een aanzuigende werking op verkeerde types uit het buitenland. Praktisch gezien zou je dus ook kunnen betogen dat het Nederlandse drugsbeleid juist een slag strenger moet zijn dan in de omringende landen. Dan blijven de Duitse, Belgische, Franse en Britse gebruikers voortaan thuis. Maar dat willen we blijkbaar niet, en waarschijnlijk kunnen onze autoriteiten dat ook niet hard maken. Daar zijn zij niet streng genoeg voor. Wij zijn er al zo aan gewend dat in de coffeeshops geen zuivere koffie wordt geschonken, dat niemand daar meer aanstoot aan neemt. 'Gedoogbeleid' is een bestuurdersroes. Het geeft de illusie dat zaken die niet door de beugel kunnen toch worden gecontroleerd. Beheersbaarheid, daar gaat het om, het moet niet de spuigaten uitlopen. En sinds de spuiters uit het straatbeeld zijn verdwenen (heel gek: waar zijn al die junkies van vroeger eigenlijk gebleven?), kun je als Nederland aan het buitenland laten zien dat we hier toch niet zo gek bezig zijn. Vandaar dat Nederland vanwege zijn liberale geest vaak wordt aanbevolen door The Economist, dat voor 2013 overigens de fun-prijs uitdeelde aan Uruguay, waar een linkse regering onder een oud-Tupamarosleider de verkoop van cannabis volledig vrij heeft gegeven. 

Drugs zijn prima middelen om jezelf mee voor de gek te houden, een gewoonte die ook bij bestuurders voorkomt. De werkelijkheid is echter dat je drugs nooit helemaal kunt vrijgeven en dat er altijd voor de misdaad (die zich nooit door brave en minder brave gemeentebesturen buitenspel laat zetten) wat aan te verdienen zal zijn. Er gaat onmiskenbaar een corrumperende werking van uit. Overheden die zelf aan het reguleren, controleren, produceren en verhandelen van drugs gaan, lopen een verhoogd risico zelf op het verkeerde pad te geraken. Daarbij zit de 'know how' uiteraard bij de drugswereld die daar ook legaal graag een slaatje uitslaat. Alle gelegenheidsredeneringen dat drugsgebruik nu eenmaal een onuitroeibaar onderdeel is van de realiteit, doen daar niks aan af. Je kunt ook niet zeggen dat de overheid maar moet stoppen met misdaadbestrijding omdat er altijd misdaad zal zijn. Dan zeg je eigenlijk dat alleen die wetten gehandhaafd moeten worden die ook echt te handhaven zijn. Dat klinkt praktisch, maar is hellend vlak.

Dat weet Frits Bolkestein ook wel. Maar hij is voor alles koopman en laat zich in zijn afkeer van domineespraat weleens door liberale illusies meeslepen. Alsof de vrije, ontketende mens zichzelf onzichtbaar in de hand houdt. Maar er is weinig liberaal aan een liberaal drugsbeleid dat tot verdoofde geesten leidt. Mij doet het denken aan Cuba-aanhangers uit de jaren zeventig, die enthousiast meldden dat in Havana de hoerenkasten van staatswege geregeld waren met vrije dames voor iedereen. Dat was nog eens een paradijs. Toegegeven: in de jaren vijftig was het kapitalistische Cuba ook al een swingend bordeel. Maar als de staat de onderwereld gaat overnemen, de consequentie van volledige legalisering van drugs door de Nederlandse overheid, komen we van de sociaaldemocratische drup in de communistische regen.

Dan maar volledig afkicken, lijkt mij.