Koopkracht bedrog

Voor het eerst sinds vele jaren van reële teruggang in koopkracht hoewel nominaal salarisverhogingen werden gegeven gaat de Britse werknemer er in koopkracht nu inderdaad op vooruit. Want de salarisverhogingen waren dit keer hoger dan de inflatie. Daar de Guardian, dus links, en de Telegraph het erover eens zijn, betekent het dat het ook echt waar is.

Hoewel de Centrale Banken inflatie als een soort wondermiddel koesteren is het op zijn minst een misleiding en op zijn slechtst een ramp. Twee procent inflatie wordt als wonderolie voor de economie gezien. De redenering is simpel. Als de koper weet dat hij volgend jaar meer zal moeten betalen voor hetzelfde spul dan zal hij geneigd zijn dat nu al te kopen. Het kan zelfs voordeliger zijn geld te lenen voor zo'n aankoop als de te betalen rente lager is dan de te verwachten inflatie met andere woorden dat het geld minder waard zal zijn als u de lening moet terugbetalen. Want, daar komt de aap uit de mouw, inflatie is geldontwaarding, geruisloze devaluatie. Maar die vraag jaagt de economie aan er wordt meer geproduceerd en dus kunnen de prijzen ook stijgen en de inflatie daarbij.

Om dat te compenseren gaat men over tot indexatie en salarissen e.d. worden verhoogd met het percentage inflatie, sorry, waardevermindering. Door deze compensatie zullen de productieprijzen echter eveneens toenemen zodat de inflatie weer met enkele procenten toeneemt, waardoor wederom indexatie et etc volgt. Een soort constant hollen achter stijgende prijzen aan.

Op zijn minst misleidend want zo kan men zich verheugen met een groeiende economie die in vele gevallen niet de gestage inflatie overschrijdt. Ik heb daar in de DDS enkele simulaties aan gewijd waar dat duidelijk te zien is. Het is als zeilen tegen het tij in. Men denkt vooruit te gaan maar in feite drijft men terug. Zo ook met die salarisverhogingen in het VK, jaren lang wogen ze niet op tegen de inflatie. Maar nu is het tij gekeerd. Er is echte groei. Op zijn ergst is inflatie rampzalig. Als de spiraal prijsverhoging-salarisverhoging- prijsverhoging uit de hand loopt kan er een economische chaos ontstaan. Argentinië in het jonge verleden en de Weimar republiek zijn er sprekende voorbeelden van. Als de Centrale Banken de controle over de inflatie kwijtraken, het geëigende wapen bij die controle is de rentepercentages te verhogen zodat geld duurder en schaarser wordt, zijn de rapen gaar. Hyperinflatie het spookbeeld van elke economie.

Als de inflatie terugloopt tot onder die twee procent worden de Centrale Banken nerveus. Disinflatie noemt men dat verschijnsel en dat doet de angst voor deflatie ontstaan. Want bij deflatie neemt het geld in waarde toe, prijzen dalen. Het gevolg is dat de staatsschulden in termen van echte waarde toenemen. Men gaat aankopen uitstellen want de prijzen dalen en dus is het beter wat te wachten. Het aanbod gaat de vraag overstijgen, productieprocessen moeten worden teruggedraaid, bedrijven investeren niet meer want er is geen afzet, de economie stagneert en loopt vervolgens steeds sterker terug en kan ook rampzalig worden. Er zijn economen die er iets genuanceerder over denken, want de core aankopen voor het levensonderhoud zullen toch doorgaan en dat uitstellen loopt volgens hen ook wel mee. Maar men kan het niet ontkennen, in de zuidelijke lidstaten van de eurozone is er sprake van deflatie, daar gebeurt precies wat hierboven beschreven is, en in het noorden van disinflatie, dus de seinen staan op rood.

De Centrale Banken doen bij dreigende disinflatie het tegenovergestelde van bij inflatie, men verlaagt de rentestanden zodat geld goedkoper wordt en de banken meer geld uit kunnen lenen om de economie weer op gang te krijgen. De ECB heeft driejarige leningen aan banken vertrekt tegen een rente van 1%, de ECB koopt obligaties op van banken om die weer (nieuw gedrukt) geld te kunnen verschaffen (weliswaar worden die bedragen "gesteriliseerd"  door voor dezelfde bedragen weer andere assets op te kopen en dus dat geld uit de circulatie te halen, maar dat lukt niet zo best en men wil dat steriliseren nu afschaffen). Dus er is meer geld beschikbaar maar het haalt niet veel uit. Een van de redenen is dat men banken niet kan dwingen in het bedrijfsleven te investeren. Eurobanken hebben zelfs voor bijna 1000 miljard euro in de Emerging Markets geinvesteerd want daar is wel het risico misschien groter maar de renteopbrengst ook veel hoger dan in de eurozone te breiken valt met toch ook groot ricico. Dat nieuwe geld hoeft dus helemaal niet in de eurozone economie terecht te komen en alleen de banken profiteren ervan. Hetzelfde verschijnsel zien we bij de maandelijkse obligatieopkopen van de Fed, ook daar verdween en verdwijnt veel naar de Emerging Markets en komt niet in de USA economie terecht.

De ware oorzaak ligt echter elders. Door de befaamde austerity uit te leggen als lastenverzwaring voor de burgers omdat de lidstaten zelf om diverse redenen niet genoeg op de overheidsuitgaven konden besparen en dus om de begroting min of meer op orde te krijgen (en die begroting gaat alleen over de uitgaven van de overheid en niet die van de burgers), gaan de staten steeds meer van dat burgeraandeel in de uitgaven overhevelen naar de overheid door de belastingen, accijnzen, heffingen te verhogen om zo de overheidsinkomsten op te schroeven en de overheidsbegroting min of meer sluitend te krijgen en zelfs dat lukt niet want in 2013 had de eurozoneoverheid nog een tekort van 3% en nam de eurozone schuld dus nog enorm toe.  Het gevolg van deze politiek is duidelijk, de koopkracht van de burgers loopt sterk terug, men concentreert de aankopen op de eerste levensbehoeften, aankopen worden uitgesteld of niet gedaan, niet omdat men verwacht dat de prijzen zullen dalen, en  nu komt het punt, omdat de burgers geen geld meer hebben. Daardoor is eer onvoldoende vraag dus de prijzen moeten zakken, productie zakt in, investeringen blijven uit en in het zuiden is er deflatie, in het noorden disinflatie. Niet veroorzaakt door een bewust uitstellen van aankopen in de verwachting van dalende prijzen, nee, door gebrek aan geld. Armoededeflatie.

Volgende keer wat meer over de getallen hierbij over overheid en burgers en waarom die soms niet veel betekenen.