BRICS-top in Brazilië

Wat kunnen we van deze top verwachten in een wereld die te lijden heeft onder geo-politieke spanningen en waar de economische groei weliswaar een beetje is opgekrabbeld als gevolg van veel monetaire verruiming, maar waar zéér bescheiden groeicijfers “the new normal” lijken te zijn?

“Caudillo” presidenten in de aanval
Het betreft weliswaar een BRICS bijeenkomst, maar ook de Zuid-Amerikaanse presidenten en hun ministers van Financiën en Handel zijn uitgenodigd voor een aantal bijenkomsten. In mijn artikel op DDS Een links-autoritair blok in de maak, ben ik er op ingegaan, dat er zich binnen de G77 Groep van ontwikkelingslanden (in feite 133 landen) een aantal staatshoofden bevinden, die we als linkse heethoofden kunnen beschouwen. Zij zullen elke kans die zich voordoet voor escalatie tegen het Westen met beide handen aangrijpen. Al was het maar, omdat dit een welkome afleiding is van hun eigende falende economische beleid, iets dat momenteel vooral geldt voor de staatshoofden van Venezuela (Maduro) en Argentinië (Cristina Fernandés de Kirchner).

Deze twee landen kampen met mega-inflatie en balanceren op de rand van de financiële afgrond. De Zuid-Amerikaanse “caudillo” presidenten streven een alliantie na met de machtige presidenten van China en Rusland, waarvan vooral de laatste (Poetin) momenteel vervuld is van revanche gevoelens jegens westerse mogendheden, die hem onlangs uit de G8 hebben gestoten.

Het was dan ook opvallend dat Poetin in de aanloop van de BRICS-top langs ging bij de communistische broeders Castro op Cuba en deze dicatoriaal geleide staat een groot deel van hun schulden kwijtschold (ruim 30 miljard dollar). Daarnaast tekende hij een tiental samenwerkings­overeenkomsten. Je kunt dit ook zien als het opsteken van de Poetin-vinger tegen Obama.

Aan de andere kant kunnen we veronderstellen dat de Chinese president Xi Jinping en de Braziliaanse president Dilma Rousseff, hoewel beiden een marxistische achtergrond hebben, toch proberen wat meer het verstandige midden te houden. Beide economische grootmachten staan onder druk door de verzwakkende groeicijfers en zitten waarschijnlijk niet te wachten op escalerende conflicten met het Westen, waar veel van hun afnemers zich bevinden. Deze twee presidenten zullen waarschijnlijk – om in voetbaltermen te blijven – op de verdediging spelen.

Wat staat er op de agenda?
Het bereiken van de Millenium-doelen van de VN staat centraal op de agenda. Daarnaast willen de BRICS landen een eigen ontwikkelingsbank oprichten. Er zal een fonds opgezet worden dat moet concurreren met het door velen te westers geachte IMF. Dit fonds zal lidlanden met problemenl ondersteunen. Verder zullen er nog heel wat andere onderwerpen ter tafel komen waarbij mogelijk ook op de actualiteit ingespeeld zal worden, zoals het conflict tussen Israël en de Palestijnen.

Geo-politieke consequenties
Wat zijn nu de geo-politieke gevolgen van al deze zaken? Het is altijd moeilijk om aan te geven wat nu precies de impact is van zo’n BRICS bijeenkomst, waarvan de meeste mensen na een paar weken vergeten zijn wat er besproken is. Toch heb ik al enige tijd het idee dat de wereld, die na de Koude Oorlog  (vanaf 1990) gedomineerd werd door de supermacht Amerika, uiteen dreigt te vallen twee grote geo-politieke blokken.

Het ene blok bestaat uit de westerse landen (Amerika, Canada, Australië, Europa), aangevuld door Japan. Allemaal landen die na WO2 een hoge mate van welvaart hebben bereikt, die nu onder druk staat door de globalisatie. Deze landen hebben over het algemeen een democratische traditie, gebaseerd op de trias politica en de vrijheid van meningsuiting.

Het andere blok zou dan bestaan uit de BRICS landen, aangevuld met (delen van) de G77 landen. Veel van deze landen (niet allemaal) kiezen voor een autoritaire koers, waarbij de staat almachtig is, de trias politica niet of nauwelijks wordt gerespecteerd en er weinig respect is voor mensenrechten of de vrijheid van meningsuiting. In deze cultuur voelt Poetin zich als een vis in het water.

Een deel van deze landen is uit op een anti-westerse koers, waarbij gevoelens van rancune bij sommige leiders een rol spelen. Er zijn ook meer gematigde leiders in deze groep landen. In dit opzicht is het interessant om deze BRICS summit te volgen, omdat mogelijk wat duidelijker wordt hoe de verhoudingen liggen tussen de duiven en de havikken onder de opkomende landen.