Economics en de economie

Wie zich wat verder verdiept in de artikelen en analyses over de economische misère in de Eurozone en de EU, die ziet steeds: staat en bank; geld, geld, geld; beurskoersen; handelsbalansen en betalingsbalansen; bankensteun, lidstaten steun; weggeefleningen van honderden miljarden aan banken; stimuleren van de economie; arbeidsmobiliteit; CO2 belasting voor bedrijven en bedrijven die daarvoor dispenstatie krijgen; prognoses over de ontwikkeling van die cijfers in de komende jaren, die steeds worden bijgesteld. Men krijgt het idee van een economische wereld waarin de mens niet telt, een mechanisme dat door de Europese Centrale Bank wordt afgeregeld en beheerd.

Als het over mensen gaat, is dat in statistieken: De werkloosheid in de eurozone is 11,6%, dat is 0,4% minder dan dezelfde maand vorig jaar. Meer dan 300.000 inwoners van Duitsland kunnen de electriciteitsrekening niet meer betalen en zijn afgesloten; het gemiddelde inkomen in Griekenland is zoveel euro, in Spanje zoveel meer. Getallen over de relatieve armoede en rijkdom van de gehele bevolking tonen aan dat de bevolking van Duitsland armer is dan de Griekse bevolking. Met de ene statistiek wordt het aangetoond en met andere statistieken weer ontkend. Men spreekt over gemiddelde rijkdom en de mediane rijkdom, en welke geeft nu het juiste beeld? Mediaan 50.000, gemiddelde 200.000.

Maar zelfs dat gaat niet echt over mensen, maar over abstracties van mensen. Italianen zijn geen Italiaan maar standaard Europeaan, identiek aan de Duitsers, Grieken, Nederlanders. In de EU mogen er geen verschillen zijn. Evenmin tussen lidstaten, ze moeten identiek handelen en identiek zijn.

Economics bemoeit zich niet met mensen maar met invloeden op de economie in tabellen, grafieken en formules weergegeven, en met vier soorten geld. Als de groeicijfers hoger worden moet ook de rente omhoog anders neemt de inflatie te veel toe. Als de staatsschuld boven de 60% komt is dat fout en moet bezuinigd worden. De machine moet zo blijven draaien zonder vast te lopen.

In de eurozone loopt die machine vast, de schulden blijven stijgen, de groei stagneert de tekorten blijven. Steeds draconischer worden de ingrepen, maar zonder succes. Draghi zegt nu dat de landen van de eurozone hun samenwerking verder moeten verdiepen en leren ,,samen te regeren''. Steeds vaker hoor je dat de eurozone landen de politieke unie moeten omarmen terwijl de andere EU landen een gevariëerde periferie gaan vormen, waarbij er een soort keuze menu zou zijn hoever men wil gaan, zodat bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk binnenboord zou kunnen blijven. Een splitsing dus in Core Verenigd Europa en Aanhangend Europa.

In feite komt het daar op neer wat Draghi zegt. Maar ook dat zal niet helpen, zoals ik met cijfers heb onderbouwd in een vorig artikel. Het onverenigbare verenigen is zinloos en leidt tot gezamenlijke achteruitgang, zoals nu in het noorden te zien valt. Een wanhopige poging die niet nodig zou zijn als, zoals Brussel beweert, de euro echt gered was. En bovendien een overboord gooien van de gronddoelstellingen van de EU: allen de euro, allen een. Economics zou er moeten zijn om de mensen als individuen te dienen en te helpen, welvaart te brengen en welzijn. De mensen zijn het om wie het gaat. De mensen dienen centraal te staan. Economics is echter ontspoord en heeft zich van mensen als individuen afgekeerd en beziet ze als pionnen in een wiskundig, economisch spel...

Vergelijk economics met de megastallen met honderden  koeien. De manager weet dat het kostbare machines zijn die melk opleveren en een bepaalde levensduur hebben. Hij behandelt ze dus goed, kwaliteit en hoeveelheid voedsel wordt exact per koe bepaald om de grootste productie te bereiken, er is stricte hygiène en antibiotica worden preventief gebruikt om ziektes te voorkomen; de temperatuur wordt perfect geregeld evenals lichtkwaliteit en gewicht van de koeien; melkgift worden nauwkeurig bijgehouden en bij afwijkingen wordt meteen ingegrepen. De koeien zijn permanent aan de melkmachine verbonden die exact op tijd begint te werken. Elke koe in het grote aantal wordt individueel gecontroleerd en beheerd.

Zo ziet economics ook de mens, als een onderdeel van de economische machine om die economie goed te laten verlopen, de economie profiteert van de mens zoals de megastal beheerder profiteert van zijn koeien. Alleen zorgt de megastalbeheerder beter voor zijn beesten en zorgt dat ze niets tekort komen. Ok, als hun economische waarde door ouderdom onder het minimum niveau valt worden ze verkocht en geslacht en dat overkomt de economisch onder niveau presterende of te oude mens niet. De overheid ontfermt zich over hen, maar economics vindt hen alleen maar een kostenpost, zij tellen niet meer mee als productiemachine.

Maar de koeien in de megastal hebben niet het leven van de kuddes vee in de velden, zoals men die nog in Frankrijk kan zien: stieren, koeien en kalveren die vreedzaam, maar niet economisch optimaal samenleven.

Economics moet de mens als doel en niet als middel beschouwen. Bekijk de gevolgen van de economics vanuit het menselijk perspectief. Grote aantallen bedrijven gaan failliet en dus staan  de werknemers op straat en ander werk is er niet te vinden. Vele gezinnen kunnen de hypotheken niet langer betalen en hun huizen worden door de bank verkocht en de gezinnen blijven met de restschuld zitten. De armoede bij individuele mensen neemt toe. In Spanje leeft 29,98% van de kinderen onder de armoedegrens, meer dan 2.000.000 kinderen. In Cyprus leeft 29% van de ouderen onder de armoedegrens, in Portugal 18% van de bevolking, meer dan 2.000.000 mensen. In Zuid-Italië 26,2%, in Noord-Italië slechts 6,2%. In Griekenland verdient 44% minder dan de armoede grens, zelfs Nederland heeft 7,5% armoede. De werkloosheid, mistroostig hoog, kunt u zien voor de landen in de EU evenals de jeugdwerkeloosheid. Vooral voor de jeugd een uitzichtloos leven, voor de anderen een hopeloos onmachtig gevoel.

In Duitsland zijn er meer dan 300.000 individuele mensen die zonder electriciteit moeten leven, vaak veroorzaakt door de stijgende electriciteits en gas prijzen. Dat zijn mensen die 's avonds in het donker zitten, die geen televisie kunnen kijken en niet naar de radio kunnen luisteren, kortom geen normaal leven kunnen leiden. In Nederland neemt het aantal huisuitzettingen door huur of hypotheek schuld toe. Bijna 7000 gezinnen zijn door huurschuld uit hun huis gezet. Daarna zijn de mensen dakloos en aangewezen op daklozenopvang of familie. Als men eenmaal dakloos is en geen adres heeft, dan heeft men ook geen rechten meer. Dan is men met recht een 'verworpene der aarde'. Ouderen moeten maar verzorgd worden door familie, vrienden of buren. Men kan beter als asielzoeker binnenkomen, dan wordt men opgevangen, verzorgd en gepamperd om vervolgens als beroepsbijstandtrekker verder te leven.

Piketty schrijft dat de kloof tussen arm en rijk sterk is toegenomen en nog verder toeneemt, dat wealth meer opbrengt dan arbeid. Anderen betwisten het. Maar het valt niet te ontkennen dat er groepen zijn die niet lijden onder de EU recessie maar er zelfs op vooruit gaan en dat er andere (veel grotere) groepen zijn die juist de klap van de "bezuinigingen" moeten opvangen. In lidstaten die te kampen hebben met interne devaluatie is dat het sterkst. Zoals sommigen zeggen: de top wordt rijker en de mensen met de hand aan het werk leveren in. Er is een elkaar ondersteunende groep die de touwtjes in handen heeft en daardoor zich verrijken kan. Het is niet de wealth op zich, maar de groepen die zich er van meester maken en het verschil tussen rijk en arm in stand houden en doen toenemen. Dat kan men het kapitalisme niet verwijten, want dat verrijken komt bij elke regeringsvorm voor. Natuurlijk is het de kiezer die uiteindelijk verantwoordelijk is hiervoor. Maar het is inderdaad zo dat de kiezer niet kan kiezen, hij mist de kennis en dus het inzicht. De politiek maakt hier gebruik van.

Economics moet af van staat en bank en zich richten op de mensen. Het is van de gekke dat banken die hun winsten niet aan de mensen ten goede laten komen, maar wel eisen dat hun verliezen door diezelfde mensen worden betaald. Want dat is de kern van het probleem. Banken kunnen veilig risico's lopen voor hoge rendementen, zelfs buiten het land van vestiging, buiten eurozone en EU, want zij worden ultiem gedekt door de burgers die het ESM betalen. Leningen met lage rente aan de banken voor investeringen worden gegarandeerd door de burgers, die de ECB garanderen en de banken investeren het in overheidsleningen en ook buiten de eurozone. Een stroppenpot (pas over enkele jaren) van 55 miljard door de banken zelf opgebracht is in het moderne betalingsverkeer peanuts. Denk aan de meer dan 500 miljard euro die het target 2 systeem aan Duitsland verschuldigd is. Het ESM dan zijn wij, als backstop, dat wil zeggen de uiteindelijke betaler. Het ESM dat de herkapitalisatie van de banken voor zijn rekening neemt, zo staat het in het verdrag, en de 60 miljard die ervoor geoormerkt is zal volgens velen lang niet voldoende zijn als de asset en stresstesten goed worden uitgevoerd. Hoe zullen de obligaties van de lidstaten worden beoordeeld? Bekijk de bankexposure voor government debt en overweeg wat er zou gebeuren als er (zoals het IFM onvermijdelijk vindt) een herstructurering (met deels kwijtschelding) van de overheidsschulden plaats zou vinden: Too big to fail.

Investeringsbanken moeten los van de staat en los van de burgers. Spaarbanken moeten de essentiële behoeftes van de burger dienen, betalingsverkeer, loon en salarisbetalen en risicoloos sparen (dat nu met risco praktisch niets oplevert gezien rentestand en inflatie). Maar de bankenwereld houdt dat tegen gesteund door de overheid die van die banken afhankelijk is.

Hoe krijg je zo'n verandering van doel voor elkaar? Men kan mooi theoretisch praten over staat en bank scheiden zoals de eurozone nu doet en zo de onafhankelijkheid van beide waarborgen maar zolang de banken de obligaties van de staat kopen en zo de staat van leningen voorzien en de staat die leningen moet aflossen of omzetten in nieuwe leningen en de tekorten van de staat steeds verder oplopen en zo de staatsafhankelijkheid op banken steeds groter wordt en beide in hetzelfde machtscircuit zitten blijven de burgers de backstop voor de stroppen. Valt bank om, dan valt staat om en dat mag niet.

Hoe kan die vicieuze cirkel doorbroken worden?