De PVV in het defensief

Rechts Nederland verkeert overduidelijk in verlegenheid sinds de aanslagen van Anders Breivik. Dat de 'schutter van Oslo' een paar keer naar Nederland heeft verwezen en in zijn meer dan 1500 bladzijden tellende manifest soms angstig dicht tegen het wereldbeeld van Geert Wilders aanschuurt, is niemand ontgaan. Ook Wilders zelf niet, die zich aangesproken genoeg voelde om nogmaals te ontkennen dat de Noorse terreurdaad ook maar iets met zijn gedachtegoed te maken zou kunnen hebben en te benadrukken dat die het werk van een gestoorde walgelijke psychopaat is. De PVV is juist tegen geweld en helemaal dezelfde gebleven. Geert voegde de daad (een tweet) bij het woord, door Job Cohen, die zich gewoontegetrouw terughoudend en bijna theedrinkend heeft opgesteld na de aanslag op zijn Noorse partijgenoten, ervan te beschuldigen 'politieke munt' te slaan uit de aanslagen.

Zo kennen we de PVV-leider weer, al was opvallend hoe stil politiek Den Haag zich hield en kamerbreed om 'onze Geert' ging staan. Want elke relatie tussen het gedachtegoed van de PVV (een officiële gedoogpartner van de regering) en de terreurdaad in Oslo moest verworpen worden en in elk geval niet vanuit de Haagse politiek worden gelegd. Ondertussen mochten 'wij opiniemakers' bij wijze van voorwerk alvast het gras afgrazen en in de media uitleggen dat dit toch iets te makkelijk is. (Zelf werd ik na het stuk van zondag op de Dagelijkse Standaard dat ook op de opiniepagina van de Volkskrant is afgedrukt door vijf (!) omroepen op radio en tv benaderd, waaronder het NOS-journaal. Over mediastilte had ik ineens niet te klagen.)

Is links nu bezig munt te slaan uit 'zwarte vrijdag'? Dat vermoeden klonk zaterdag in de blogosfeer meteen al door. Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten. Misschien slaat links wel de meeste 'politieke munt' door zich nog even stil te houden en te kijken hoe rechts zichzelf verder opblaast, want dat rechts, niet alleen in Nederland, maar ook in andere landen, aan het 'doorschieten' is mag je na afgelopen vrijdag wel zeggen. Iedereen voelt wel ongeveer aan dat de wereld sinds 'Oslo' veranderd is, maar hoe de nieuwe frontlijnen gaan lopen staat nog geenszins vast. Op de website van Elsevier, dat zich dezer dagen ook niet makkelijk lijkt te voelen onder de kille storm uit het Noorden (de 'rechtse lente' van Bart Jan Spruyt is nu wel voorbij), legt Gerry van der List nog maar eens uit dat de PVV bekritiseerd mag worden, maar niet vanwege Breivik. Je kunt John Stuart Mill immers niet verwijten dat Breivik zich op zijn werk beroept, en ook Wilders kan daar weinig aan doen. Van der List vindt het een ernstige vervuiling van het publiek debat om Wilders en zijn geestverwanten voor de daad van Breivik verantwoordelijk te houden. Ik denk dat Van der List daar mis zit en een veel te verheven voorstelling geeft van 'het publiek debat', dat altijd ook een ruwe onderkant heeft, een vuile simplistische kant waar Wilders zelf bepaald niet voor terugschrikt. Er is bovendien een verschil tussen een denker of staatsman uit het verleden (Churchill is voor Breivik ook een held), en nog levende figuren. Wilders opereert in de actualiteit en kan nog van zich laten horen, al die grootheden uit het verleden niet. Het feit dat iedereen na de aanslagen van vrijdag aan Wilders denkt, terecht of niet, zorgt ervoor dat de PVV voor het eerst in zijn bestaan in het defensief zit. Dat kan een politiek omslagpunt inluiden.

Betekent dat dan dat met de PVV alle islamcritici een toontje lager moeten zingen en terug moeten keren naar hun hol? Natuurlijk niet. Er blijft alle reden om kritisch te zijn op de islam en dat ook scherp te verwoorden. Scherp, maar niet hysterisch. Dat laatste doet Geert, die overdrijving als stijlmiddel hanteert, ondergangsvisioenen schetst, overal 'dhimmies' ziet, en doet alsof heel Europa in dezelfde positie verkeert als Israël (echt een geval apart) en de bedreigde christelijke minderheden in de moslimwereld. En zijn beschuldigingen aan het adres van de sociaal-democratie, als laffe theedrinkers en opportunistische landverraders die een vijfde colonne van moslimimmigranten hebben binnengehaald, grenzen aan het criminele hypernationalistische woordgebruik uit het interbellum (de socialisten als Vaterlandslose Gesellen) dat 'na Oslo' veel actiever tegenspel verdient. In de politieke arena, nergens anders. Het zou ook voor Geert Wilders een bevrijding zijn als er een einde kwam aan de gijzeling van het politiek debat door de PVV en de verlammende angst voor het populisme waarin de gevestigde bestuurspartijen zichzelf in Nederland nog steeds (zie de radiostilte op het Binnenhof van de afgelopen dagen) gevangen houden.