Alimentatie op de schop: goed begin, maar er is nog veel te doen

Scheiden doet lijden, en wanneer ouders scheiden komt een flinke portie leed helaas maar al te vaak neer bij de kinderen. Nog afgezien van de emotionele schade is het niet zelden zo dat één van de ouders daarna voor de kinderen zorgt, terwijl de andere ouder “een nieuw leven opbouwt”. Lees: er tussenuit knijpt.

De andere ouder zit dat opgescheept met de verantwoordelijkheid om voor de kinderen te zorgen. Het gaat soms zelfs zo ver dat de “gevlogen” ouder niet eens meer wil spreken van onze kinderen maar het heeft over de kinderen van mijn ex. Naar mijn weten komen er bij het maken van kinderen nog altijd twee mensen kijken, en is het onbehoorlijk dat één van hen zich aan latere verantwoordelijkheden onttrekt.

De wetgever in veel beschaafde landen, waaronder het onze, deelt die opvatting gelukkig. Daartoe bestaat er (kinder)alimentatie: zodat ook een ouder die geen direct contact meer wenst met diens ex-partner en hun kinderen, tóch ter verantwoording kan worden geroepen.

Helaas is het óók in veel landen, waaronder óók het onze, niet bepaald gemakkelijk om een redelijke en werkbare alimentatieregeling te treffen. Om te beginnen zijn de regels vaak uiterst complex, doorwrocht met uitzonderingen, en soms zelfs intern tegenstrijdig. Dat zien we ook in ons land, waar we nu een punt hebben bereikt dat zelfs een aantal experts openlijk toegeeft het overzicht kwijt te zijn.

Aan dát probleem wordt nu iets gedaan, middels een voorstel waaraan Kamerleden Van der Steur (VVD) en Recourt (PvdA) al langer samenwerken. Het voorstel komt er op neer dat er één formule komt om de alimentatiehoogte vast te stellen, dat er tevens een minimumbijdrage (van 600 euro per jaar) ongeacht inkomen komt, en dat de alimentatie boven de 18 sneller kan stoppen als het ‘kind’ in kwestie gaat werken.

Gezonde hervormingen, die de nadruk leggen op eigen verantwoordelijkheid en zorg voor je gezin (óók wanneer jij en je ex-partner niet meer door één deur kunnen). Toch is het niet méér dan een goed begin, want de complexiteit van de regelgeving is slechts één van de twee grote problemen rondom alimentatie.

Het tweede probleem is dit: de partner die alimentatie verschuldigd is, betaalt in veel gevallen “gewoon” niet. En zie dat geld dan maar eens binnen te krijgen! Het aanpakken van de complexe regels is bedoeld om een gang naar de rechter te voorkomen, maar als iemand de alimentatie stelselmatig niet wil betalen, dan zal men alsnog naar de rechter moeten.

Daar gaat het al snel mis. Juist de mensen die alimentatie het meest nodig hebben, vanwege een precaire financiële positie, zullen niet één-twee-drie de gang naar de rechter maken. Dat brengt flinke kosten met zich mee, en ook als je die later terug kan vorderen van je ex-partner – je moet het geld maar beschikbaar hebben.

Dat is nu vaak niet het geval, en daarom lopen een aantal alleenstaande ouders die juist heel veel behoefte hebben aan alimentatie, het geld mis. En worden juist de meest harteloze onder de absente ouders, die hun hulpbehoevende kinderen laten stikken uit haat voor hun ex, impliciet beloond voor hun nalatigheid. Ze kunnen het geld houden, en niemand maakt ze wat.

Als we de problematiek rondom alimentatie willen aanpakken, zullen we ook dat knelpunt moeten aanpakken. De enige oplossing die mij werkbaar lijkt is een bureau dat over alimentatie gaat. Het zou er op neerkomen dat de partner die alimentatie verschuldigd is het geld overmaakt naar dit bureau, dat het vervolgens stort op de rekening van de partner die er recht op heeft.

Dat levert bureaucratie op, en dat zal ook de reden zijn dat het tot nu toe nog niet is overwegen. Anderzijds betalen we in het huidige stelsel óók een hoge prijs. Als er een bureau voor alimentatiezaken zou zijn, kan iedere maand worden gecontroleerd of de alimentatie wel is overgemaakt. Als de betaler dan in gebreke blijft, hoeft de ontvanger niet naar de rechter. Het bureau kan een dwangbevel sturen, en als dat niet werkt beslag leggen op loon, uitkering of eigendommen van de wanbetaler.

Op deze manier kunnen we garanderen dat wie alimentatie nodig heeft, dat ook echt krijgt. En dat ouders hun verantwoordelijkheid jegens hun kinderen niet op lafhartige wijze kunnen ontduiken. Het is geen perfecte oplossing, maar het zou een verbetering zijn ten opzichte van de huidige situatie. We doen er in ieder geval goed aan het te overwegen, want er is nog veel te doen voordat de problemen omtrent alimentatie uit de wereld zijn.