Europa aan de bedelstaf

Het Rode Kruis kwam deze week met een schokkend rapport. De hulporganisatie constateerde dat de economische crisis van Europa een achtergesteld gebied dreigde te maken, met snel stijgende armoede. En dan niet armoede als in ‘geen tweede vakantie in het buitenland’ maar echte armoede: honger, dakloosheid, geen toegang tot gezondheidszorg, een cultuur van uitzichtloosheid.

„Terwijl in andere werelddelen succesvol de strijd wordt aangebonden met armoede, stijgt de armoede in Europa”, zo stellen de auteurs van het rapport, om er waarschuwend aan toe te voegen: „Wij vragen ons af of dit continent wel begrijpt dat er hier iets serieus fout aan het gaan is.”

Met serieus fout bedoelen ze dan zaken als een verdubbeling in nog geen vijf jaar tijd van het aantal Europeanen dat moet overleven met behulp van voedselbanken. Of het feit dat alleen in Duitsland er vandaag al ruim vijf miljoen middenklassegezinnen minder zijn dan vijftien jaar geleden.

Het was niet het enige waarschuwende rapport over de staat van de Europese samenleving dat deze week uitkwam. Management consultants Bain & Co publiceerden een rapport over de toegang tot krediet voor Europese bedrijven. Ze stelden vast dat in vijf jaar tijd kredietverlening in Zuid-Europa met 50 procent was gekrompen.

Natuurlijk zullen individuele economieën af en toe nog wel eens een kwartaal minimale groei noteren. De Griekse economie is bijvoorbeeld de afgelopen jaren zo fors gekrompen (25 procent in vergelijking met voor de crisis), dat er bijna niets meer af kan. Het ligt voor de hand dat er af en toe een kleine plus genoteerd zal worden.

Van daadwerkelijk herstel is echter geen sprake: de werkloosheid loopt er nog altijd op, richting 28 procent. De staatsschuld is ondanks eerdere afschrijvingen met 175 procent bbp nog altijd onbeheersbaar hoog. Een volgende reddingsoperatie is dan ook in de maak. Italië zit op hetzelfde doodlopende spoor. De economie krimpt, de staatsschuld loopt op naar 132 procent bbp.

De jeugdwerkloosheid bereikte onlangs een recordhoogte van 40 procent. Het Italiaanse Rode Kruis waarschuwde dat vooral gepensioneerden er met serieuze armoede te maken hebben gekregen. Hetzelfde verhaal horen we in Spanje (werkloosheid: 25 procent), waar de hulporganisatie eind vorig jaar voor het eerst in haar geschiedenis een campagne lanceerde ter bestrijding van groeiende armoede.

Ik heb op deze plek al vaker gewaarschuwd voor de gevolgen van het in de eurozone houden van de zuidelijke landen. Zonder de mogelijkheid om hun economieën met behulp van een competitieve devaluatie tot leven te wekken, zijn ze gedoemd tot een lange periode van massawerkloosheid en abjecte armoede.