Het leven van een Wajongere

“Zo ziet mijn dag er uit,” zegt de negentienjarige Milano tijdens een gesprek met mij op het gemeentehuis. “Ik zet mijn wekker om elf uur ‘s morgens. Dan rook ik een paar sigaretten en drink ik een kop koffie. Vervolgens ga ik sporten en dan is het al weer bijna tijd voor het avondeten. ‘s Avonds ga ik even rondhangen op straat. Rond een uur of tien ben ik thuis en ga ik op mijn kamer gamen of televisie kijken. Om een uur of half twee ga ik slapen.”

“140.000 wajongers ontvangen een te hoge uitkering,” kopt Trouw. “Of je nou een lichte geestelijke beperking had of zwaar meervoudig gehandicapt was, bijna iedereen werd tot 2010 op grond van de Wet Werk en Arbeidsondersteuning Jongeren (Wajong) volledig arbeidsongeschikt verklaard.” Tot 2010 werd er bij de toekenning van de uitkering alleen gekeken of je iets mankeerde. En niet of je kon werken. Zo verging het ook Milano, de jongen uit de inleiding. “Ik moest op gesprek bij een dokter. Ik heb tijdens dat gesprek goed mijn best gedaan. En gelukkig kreeg ik toen een uitkering.”

Relatief veel jongeren zijn recht uit het praktijkonderwijs de Wajong ingerold. Vroeger werden deze jongeren knecht op een boerderij of gingen ze werken op de grote vaart. Maar voor deze jonge mensen is het steeds moeilijk om aan werk te komen. Eenvoudig werk gaat nu vaak machinaal. En omdat er zo weinig geschikte functies zijn krijgen ze van de arbeidsdeskundige van het UWV nog steeds vaak het stempeltje ‘volledig arbeidsongeschikt.’ Trouw bekijkt het financieel: “Deze gang van zaken kost de overheid honderden miljoenen extra euro’s per jaar.” Ik bekijk het naast financieel vooral ook menselijk. Hoeveel jonge mensen ontnemen we met al onze goede bedoelingen de kans om voor zichzelf te zorgen? Van Milano heeft niemand last. Maar vinden we het als gemeenschap niet erg voor hèm dat hij zijn dagen slijt met niets doen? Het hebben van een zinvolle invulling van je dag is een levensbehoefte. Eigenlijk zeggen we tegen hem: "Als wij nu je sigaretten en koffie betalen, blijf je dan lekker thuis op de bank zitten zodat wij geen last van je hebben."

Dat het met de nieuwe participatiewet veel moeilijker zal worden om het stempeltje ‘volledig arbeidsongeschikt’ te krijgen lijkt me volkomen terecht. Milano kan niet goed leren. Maar verder kan hij een heleboel vooral ook wèl. Door zijn kwaliteiten te ontkennen doen we hem groot onrecht aan. Maar hetzelfde doen we als er geen passend werk voor hem gevonden kan worden. Hij komt dan in de bijstand. En omdat een bijstandsuitkering lager is dan een uitkering uit de Wajong heeft Milano in er in dat geval een financieel probleem bij. Een gezonde jongen geld geven om tot elf uur op bed te blijven liggen is mensonterend, zonde van het geld en eigenlijk schandalig. Hem minder geld geven omdat hij in staat is tot werk dat er niet is, is ook heel erg. Als gemeenschap hebben we de morele plicht te zorgen dat ook Milano aan het werk gaat. En dat er ook werk voor hem is. Daar moet iedereen zijn steentje aan bijdragen.