Europa bestaat niet
Volgens Angela Merkel zou de val van de euro de toekomst van 'Europa' in gevaar brengen. Maar bestaat 'Europa' eigenlijk wel?
'Scheitert der Euro, scheitert Europa'. Vrij vertaald: als de euro het loodje legt dan zal het gedaan zijn met Europa. Met deze briljante oneliner probeert bondskanselier Merkel de binnenlandse kritiek op haar geldsmijterij in het kader van de diverse reddingsplannen de kop in te drukken.
Maar wat is er waar van deze apocalyptische uitspraak? Dat de euro in zijn huidige vorm niet kan en niet zal overleven lijkt geen vraag meer. De verschillen, economisch en cultureel, tussen de landen van de eurozone zijn eenvoudigweg te groot. Op de top vandaag gaat het primair om de vraag wie de redding moet gaan betalen van de Franse banken die wat al te enthousiast hebben belegd in obligaties van half-failliete mediterrane landen. Maar wat daar wordt besloten kan op termijn wel gevolgen hebben voor de euro. Als de eenheidsmunt het loodje legt zou het dus gedaan zijn met 'Europa'. Merkel zegt er niet bij wat ze onder 'Europa' verstaat en bij de Duitsers zal zo'n vage omschrijving al gauw beelden oproepen met een hoog Godwin-gehalte. Dat zal die kritische kiezers wel even koest houden, zo lijkt de gedachte.
Eigenlijk doelt Merkel natuurlijk op het 'Europese project', zoals eurofielen de voortschrijdende machtsoverdracht aan Brussel liefkozend plegen te noemen? Maar als we iets hebben geleerd van de recente ervaringen met de schuldencrisis dan is het wel dat dit 'Europa' meer fictie is dan werkelijkheid. De top-downbenadering werkt niet. Willen we uit de problemen komen dat moeten de zaken bottom-up worden aangepakt. Of, zoals Carla Joosten vandaag schreef:
Vage deals redden de eurozone niet. Als er niets verandert aan de Club Med-mentaliteit, is de munt verloren. Niet een top, maar een sanering van banken en landen is de remedie.
Om op het waarheidsgehalte van de uitspraak van Merkel terug te komen: het onvermijdelijke einde van de euro in zijn huidige vorm zal pijnlijk duidelijk maken dat het 'Europese project' op een fictie is gebaseerd. En om dit punt nader te illustreren, hieronder een paar opmerkelijke uitspraken over de schuldencrisis die de laatste tijd uit de media konden worden opgetekend.
Bolkestein: 'Nationale belangen'
Éminence grise Frits Bolkestein en über-eurofiel Frans Timmermans mochten afgelopen zondag in Buitenhof hun licht laten schijnen over de Europese impasse. Op de vraag waar het mis ging kwam laatstgenoemde aanzetten met de grijsgedraaide grammofoonplaat dat de politici de zegeningen van 'Europa' onvoldoende aan hun kiezers hebben uitgelegd. Bolkestein daarentegen, tapte uit een ander vaatje:
De nationale belangen van Duitsland en Frankrijk lopen niet parallel. Nationale belangen kun je niet wegpoetsen. Politici komen er niet uit omdat de nationale belangen te zeer uiteenlopen.
De synergievoordelen van 'Europa' worden voortdurend overdreven en de tegengestelde nationale belangen worden voortdurend onder het tapijt geveegd. Maar ieder nadeel heb zijn voordeel: dankzij de schuldencrisis kan dit niet langer worden verdoezeld.
Afspraak is niet altijd afspraak
Behalve met die tegengestelde belangen hebben we in Europa natuurlijk ook te maken met cultuurverschillen. In landen als Frankrijk en Italië heerst de 'latijnse' interpretatie van afspraken en regels: rommelen, ritselen en sjoemelen als way of life. Dit werd afgelopen vrijdag heel overtuigend voor het voetlicht gebracht door Saskia Dekkers bij Pauw en Witteman [item begint na 10 minuten].
Mijn waardering voor deze correspondente, die voorheen met neo-marxistische praatjes het wangedrag van Franse relschoppers placht te vergoelijken, is aanzienlijk toegenoemen sinds haar recente reportages over de eurocrisis, maar dit terzijde. In voor iedereen begrijpelijke taal legt zij hier de cultuurverschillen tussen Frankrijk en Duisland, respectievelijk de mentaliteitsverschillen tussen Sarkozy en Merkel bloot.
Door dit mentaliteitsverschil tussen Noord en Zuid zal dat malle plan van premier Rutte voor een eurocommissaris die landen die de regels overtreden tot de orde moet roepen, niet gaat werken.
Hefboom
Ondertussen wordt de laatste hand gelegd aan een compromis voor het EFSF. In hoeverre de Fransen hun zin krijgen is vooralsnog de vraag. Maar dat het EFSF met een zogenaamde 'hefboomconstructie' meer 'vuurkracht' zal krijgen lijkt wel zeker. De technische details zijn alleen voor ingewijden te begrijpen. Politici die erover moeten stemmen, zoals de leden van de Duitse Bondsdag vandaag, hebben meestal geen flauw idee waar het over gaat. Maar ze kunnen achteraf niet zeggen dat ze niet zijn gewaarschuwd.
Die 440 miljard aan garanties die de financieel draagkrachtige landen, waaronder Nederland, beschikbaar stellen zal meervoudig worden beleend. Hierdoor neemt de kans toe dat die garanties vroeg of laat worden ingeroepen en dat we dus moeten betalen, zo waarschuwt de Frankfurter Allgemeine.
En de prominente econoom Hans-Werner Sinn waarschuwt in een dramatische oproep aan de leden van de Bondsdag voor de gevolgen van een 'ja' tegen de hefboom voor het EFSF. Er is al te veel goed geld naar kwaad geld gesluisd:
Sinn appellierte an den Bundestag, bei der Abstimmung am Mittwoch der EFSF-Hebelung nicht zuzustimmen. Mit diesem Mechanismus wachse die Gefahr, dass die bestehende Kreditsumme von 780 Milliarden Euro [effectief 440 miljard, HR] komplett abgerufen und im schlimmsten Fall verloren sein werde, sagte Sinn. Das Ganze ist eine fundamentale Abweichung von dem, was beschlossen wurde. Wenn wir jetzt hebeln, wird eine kritische Grenze überschritten, warnte der Ökonom. Auch Deutschland drohe, sich an der EFSF-Hebelung zu übernehmen und damit seine finanzielle Bonität zu unterminieren.
Schon jetzt sei viel zu viel Geld in Euro-Länder geflossen, die enorme Defizite in ihrer Leistungsbilanz hätten, rügte Sinn. Es wird Zeit, den Geldhahn kontrolliert zu schließen. Die Liquiditätshilfe sei zur Dauerhilfe geworden. Ohne Kehrtwende drohe Europa, mit einem großen Knall auseinanderzufliegen.
Er wordt volgens Sinn een kritische grens overschreden. Duitsland (en ook Nederland) zal zijn kredietwaardigheid verliezen. Het wordt tijd om de geldkraan dicht te draaien. Europa dreigt met een grote knal uiteen te spatten. Precies datgene dus, wat Merkel met deze heilloze politiek juist meent te kunnen voorkomen.
Jiskefet
Wie zich niet wil verdiepen in de alchemistische geheimtaal van financiële analisten, maar toch wil weten welke kant het met het EFSF dreigt op te gaan, raad ik aan deze clip van Jiskefet te bekijken, Die maakt in enkele minuten duidelijk hoe de vork in de steel zit (met dank aan reageerder tipo voor deze mooie vondst)
Conclusie
Deze eurotop zal een definitieve oplossing van de schuldencrisis niet binnen bereik brengen. Tegengestelde nationale belangen en verschillen in de omgang met regels en afspraken maken dit onmogelijk. Maar dat we die 100 miljard die Mark Rutte zo genereus beschikbaar heeft gesteld aan het EFSF definitief kwijt zijn, dat is zo goed als zeker.
Foto: Wikimedia Commons / ArcCan
Ga verder met lezen
Dit vind je misschien ook leuk
Laat mensen jouw mening weten