Is abortus moord?

Er was deze week grote ophef over uitspraken van Kees van der Staaij bij Frits Wester over abortus in geval van zwangerschap na verkrachting. Dit past in een ritueel van de links/liberale kerk om tegenstanders van abortus als enge geloofswaanzinnigen neer te zetten. Maar die tegenstanders vertroebelen zelf ook de discussie.

De centrale vraag zou moeten zijn: is abortus moord. Voor die vraag maakt het niet uit waarom iemand een abortus zou willen, bijvoorbeeld vanwege een verkrachting of uit wens om op vakantie te gaan. Van der Staaij gaat er van uit dat abortus altijd moord is. Daar is iets voor te zeggen, net als voor het tegendeel. Van der Staaij mag natuurlijk voor zijn mening uitkomen. Hij zou dat misschien iets handiger kunnen doen, maar veel van de reacties op hem zijn hysterisch, bijvoorbeeld die van Femke Halsema.

Ik vind dat veel mensen te gemakkelijk een extreem standpunt innemen over abortus. Volgens sommigen is het altijd moord, volgens anderen nooit; volgens mij soms. Waarom denk ik dat? Wat is er allereerst eigenlijk tegen op moord? Sommigen (al dan niet gelovigen) vinden dat moord niet kwalijk is; anderen (de meeste mensen?) vinden dat wel. Waarom vinden zij dat iemand een ander mens niet mag vermoorden? Velen menen dat mensen iets heel bijzonders zijn, en recht hebben om te leven. Ik geloof dat God elk mens een ziel heeft gegeven, met de bedoeling om hier zich te ontplooien. Daarom hebben wij ook redelijk goede hersens gekregen (of dat door evolutie of schepping komt maakt hiervoor weinig uit). Zoiets zullen meer Christenen en andere gelovigen ook geloven. Ongelovigen die tegen moord zijn denken er anders over, maar ze zouden toch deze mogelijkheid open kunnen houden. 

Cartoon: © Mirjam Vissers Artwork

Dan komt de vraag of een embryo of foetus een ziel heeft, of zou kunnen hebben. In welke fase van de zwangerschap zou God een ziel kunnen toevoegen; of komt dat met de geboorte, of misschien zelfs erna? Laten we eens kijken naar het begin en het eind van de zwangerschap.

Na de conceptie is er een bevruchte cel, en dat wordt eerst een klompje cellen; nauwelijks te onderscheiden van kanker. Dat lijkt mij geen menselijke levensvorm dat vermoord kan worden. Stel dat het toch een bezielde mens is. Wat gebeurt er dan wanneer dat klompje cellen uiteenvalt en zich ontwikkelt tot een tweeling? Is er dan een ziel bijgekomen, of heeft de eerste ziel zich gesplitst? En die verschillende klompjes kunnen ook weer samengaan. Fuseren de zielen dan weer, of gaat er één gewoon weg? Het lijkt me niet.

Een baby is vlak voor de geboorte niet minder bezield mens dan vlak erna, zou ik denken. Een erg late abortus die niet medisch noodzakelijk is, lijkt mij daarom gewoon moord. Maar, in ieder geval in Engeland, is een abortus op een 24 weken oude foetus met hazelip toegestaan. Daartegenover zijn er ook enkele kinderen geboren na nog geen 22 weken zwangerschap die nu gezond zijn.

Een embryo aan het begin van de zwangerschap lijkt me dus geen niet een mens, in de zin dat afdrijven een vorm van moord zou zijn. Maar dat verandert ergens gedurende de zwangerschap. Waar zouden we de grens moeten trekken?

Als God een mens een ziel zou geven, zou die ziel toch goed samen moeten werken met de hersenen, op één of andere manier. Het lijkt mij dan redelijk om te veronderstellen dat de foetus die ziel zou krijgen wanneer zijn hersenen actief beginnen te worden: na drie maanden zwangerschap, als ik het goed heb. Dat lijkt mij een goede grens voor wettelijk toegestane abortus. De motivatie moet daarbij geen rol spelen (maar wel voor een vergoeding door de ziektekostenverzekering). Later in de zwangerschap zou abortus alléén toegestaan moeten zijn in echte gevallen van medische noodzaak.