Niet iedere tegenstander van Poetin is een held

Chodorkovski kwam vorige week vervroegd vrij na een gevangenisstraf van bijna tien jaar. Hij werd in 2005 voor het eerst veroordeeld voor fraude en in 2010 nog eens voor verduistering en het witwassen van geld. Hij had volgend jaar uit de gevangenis moeten komen, maar Poetin verleende hem onverwacht gratie. Chodorkovski werd naar Duitsland uitgezet en zegt voorlopig niet naar Rusland te zullen terugkeren. Ook heeft hij naar eigen zeggen geen politieke ambities meer.

In de buitenlandse media werd Chodorkovski vaak een politieke gevangene genoemd. Hij was inderdaad kritisch op Poetin en de gebrekkige democratie in Rusland en werd veroordeeld voor feiten waar tal van Russische zakenlieden, waaronder vrienden van Poetin, zich ook schuldig aan hadden gemaakt. Maar dat wil niet zeggen dat zijn veroordeling geheel uit de lucht was gegrepen. Zelfs het Europese Hof voor de Rechten van de Mens, niet bepaald een pro-Russisch instituut, zag geen reden om aan het vonnis te twijfelen.

Chodorkovski verdiende een vermogen na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Hij wist, als Communistisch Partijlid, grote olievelden in Siberië te verwerven. Hij liet de bedrijven die daar naar olie pompten, waarvan zijn eigen bedrijf Yukos deels eigenaar was, de olie doorverkopen aan postbus-bv's die het vervolgens op de wereldmarkt aanboden. Die postbus-bv's waren volledig in handen van Chodorkovski en zijn collega's, waardoor de aandeelhouders van Yukos, en de bedrijven die daadwerkelijk naar de olie boorden in Siberië, een flinke winst door de neus werd geboord -- en waardoor de Russische belasting werd ontdoken. Daar werd Chodorkovski, terecht, voor veroordeeld en in een televisie-interview heeft hij zelfs min of meer toegegeven aan voorgenoemde feiten schuldig te zijn geweest.

Het is dan ook bijna hilarisch dat linkse wereldverbeteraars, die tegen Poetin ageren omdat hij niet democratisch is en het zo slecht is gesteld met de mensenrechten in Rusland, een oppositieleider zien in een kapitalistische graaier als Chodorkovski, die groot geld verdiende over de rug van zijn eigen aandeelhouders en de fiscus.

Toch mag het nauwelijks verbazing wekken. Poetins criticasters zijn namelijk zo verblind door hun afkeer van de man dat zij iedere tegenstander van zijn regime omarmen als een bondgenoot. Daarbij worden de tekortkomingen van die tegenstanders nogal eens weggemoffeld.

In eigen land plaatste de NOS nog wel een kritische noot over de "gewetenloze zakenman" Chodorkovski, maar het ANP, de Volkskrant en NRC waren allemaal blijkbaar weinig geïnteresseerd in zijn bepaald niet rooskleurige verleden.

Zo krijgt de gemiddelde Nederlander een vertekend beeld: alsof iedereen die zich tegen Poetin verzet een goede vent is. Dat is niet zo. Zijn grootste tegenstanders zijn communisten, conservatieven en nationalisten die eerder een hardvochtiger anti-homobeleid in eigen land zouden voeren en een nog grotere vuist willen maken naar het Westen. Hoe vaak horen we daar iets van?