CPB: 'Voorzichtig economisch herstel'

Het CPB verwacht voor zowel dit jaar als volgend jaar een iets aantrekkende economie. De groeiverwachting voor dit jaar is bijgesteld van 0,5 naar 0,75%, voor volgend jaar wordt zelfs een groei van 1,25% voorzien. Ook blijft Nederland binnen de bekende Brusselse 3% begrotingstekort-norm. Zij het dit jaar nipt (2,9%), maar volgend jaar ruim (2,1%). Goed nieuws dus voor Dijsselbloem, die meteen liet weten dat er op basis van deze cijfers geen nieuwe 'bezuinigingen' (lees: lastenverzwaringen voor burgers en bedrijven) nodig zijn. De groei komt overigens voornamelijk op conto van verwachte aantrekkende binnenlandse investeringen (inclusief voorraadvorming) en een licht aantrekkende export (die overigens minder aantrekt dan eerder verwacht). Deel ik de hosanna stemming van de meeste commentatoren? Nou, niet echt, want de werkloosheid blijft onverminderd hoog (en neemt dit jaar zelfs nog toe), terwijl in mijn ogen de gepresenteerde werkloosheidscijfers nog veel te rooskleurig zijn. Maar er zijn nog wel meer kanttekeningen te plaatsen.

Om te beginnen is het 'herstel' flinterdun. Dat geeft het CPB ook zelf aan in haar begeleidend persbericht, waar men spreekt van een 'voorzichtig' herstel. Daarnaast is het maar de vraag wat er van deze raming overblijft als de politieke situatie in De Krim volledig uit de hand loopt. Nu al stijgen de olieprijzen aanzienlijk. De door het CPB gehanteerde olieprijs per barrel (US-dollar 108) voldoet dan natuurlijk niet langer, met alle (negatieve) gevolgen vandien. Hetzelfde geldt voor de geprognosticeerde groei van de wereldhandel (4,25% in 2014 en 5% in 2015); ook die zal (fors) naar beneden bijgesteld dienen te worden.

Maar zover is het nog niet en ik ben gematigd optimistisch dat er snel een wederzijds aanvaardbare oplossing komt in het conflict tussen de EU en Rusland over Oekraïne en meer in het bijzonder De Krim. Zo moeilijk moet het toch niet zijn om de (strategische) belangen van Rusland daar te erkennen. Bovendien heeft Rusland het Internationale recht aan zijn zijde en, last but not least, wil Frankrijk haar wapendeal met de Russen ter waarde van 1 miljard euro niet in gevaar brengen. Zeker nu niet.

Terug naar de CPB raming. Ik kan onvoldoende goed beoordelen of er definitie veranderingen zijn doorgevoerd die invloed hebben op het totaalplaatje.Zoals bijvoorbeeld kosten voor innovatie en onderzoek tot 'investeringen' te rekenen. Dat is natuurlijk wel relevant. Als we er van uit mogen gaan, dat eventueel doorgevoerde veranderingen geen wezenlijke invloed hebben op het eindresultaat, dan is er sprake van een (onverwachte) meevaller. Vooral de voorziene groei van 1,25% voor volgend jaar zou erg fraai zijn. Maar is dat ook realistisch?

Daarnaast kunnen wel wat kanttekeningen worden geplaatst bij de gekozen route van het kabinet. Men kiest voor 'Brussel' (voldoen aan de 3% norm) in plaats van economische groei door lastenverlichting. Het is de vraag of dat verstandig is. Natuurlijk is een begrotingsevenwicht belangrijk, maar daarvoor dien je de overheid fors te verkleinen ten gunste van de private sector. Dat gebeurt nu niet. Sterker, zowel in 2014 als volgend jaar stijgen de collectieve lasten verder en neemt ook de EMU-schuld, uitgedrukt als percentage van het BBP, verder toe. Door de financiële crisis, die begon in 2008 en de daarop volgende eurocrisis, is die EMU-schuld gestegen van 47% in 2007 naar bijna 75% nu, een buitengewoon forse toename. En een daling zit er voorlopig niet in.

Sterker, er bestaat ook onzekerheid over de uitstaande garanties in het kader van de Europese noodfondsen. Volgens onze nationale Rekenkamer bedraagt het ongedekte deel van die garanties inmiddels méér dan 200 miljard euro. Dat is 200.000 miljoen! Wat gebeurt er met onze staatsschuld (en de rentelasten) als een deel van die garanties afgeroepen worden? Is daar een voorziening voor getroffen? Waarschijnlijk niet. Dit alles betekent dat er weinig mis mag gaan of de raming kan zo in het ronde archief.

Samenvattend: het is mooi dat het CPB erin geslaagd is een positieve verwachting te produceren, maar er wordt in mijn ogen teveel ingezet op het terugdringen van het begrotingstekort (zonder de collectieve uitgaven te verminderen) en te weinig ingezet op het laten stijgen van het besteedbare inkomen van consumenten, waarbij tevens opgemerkt kan worden dat er niets gedaan wordt aan de veel te hoge belasting op arbeid. Uiteindelijk zijn het koopkrachtige consumenten die een structurele economische groei kunnen leveren. Eénmalige investeringen van het bedrijfsleven doen dat niet.