Blij dat ik in een vrij land leef

De afgelopen weken is er nogal wat sympathie geuit voor de Russische president Vladimir Poetin. De afkeer van de EU is blijkbaar zo groot dat men bereid is samen te zweren met een autocraat en de Russische agressie jegens Oekraïne over het hoofd ziet. The enemy of my enemy is my friend, zouden de Amerikanen zeggen. De EU probeerde Oekraïne de Westerse invloedssfeer binnen te trekken en Poetin verzette zich daartegen, dus is Poetin plotseling een held.

De ophemeling van de bepaald niet vrijheidslievende Poetin door conservatieven en liberalen is niet alleen onnodig (je kan best een bepaald Russische beleid verdedigen zonder alles dat Poetin doet goed te praten), maar, zeker op een dag als vandaag, deprimerend. Het doet een beetje denken aan de linkse intellectuelen die tijdens de Koude Oorlog alle wandaden van de Sovjet-Unie vergoelijkten. Zij geloofden in het socialisme en weigerden niet alleen de rampzalige gevolgen van dit systeem in te zien, maar erkenden ook niet dat andere zogenaamde socialisten bereid waren enorme gruwelheden te begaan in de naam van die ideologie. Stalin moordde mogelijk meer mensen uit dan Hitler, maar werd decennialang in het Westen door keurige linkse mensen vereerd.

Het waren rechtse helden als Ronald Reagan, Margaret Thatcher en Paus Johannes Paulus II die het Sovjet-rijk een halt toeriepen. De Koude Oorlog was niet alleen een strijd tussen kapitalisme en communisme, maar ook een tussen vrijheid en onvrijheid. Het kapitalisme tiert inmiddels zelfs in Rusland welig, maar het land is nog bepaald niet vrij. Vreemd dus dat dezelfde aanhangers van Reagan, Thatcher en de voormalige paus, die vorige week heilig werd verklaard, nu zo'n bewondering hebben voor Poetin.

Over die totalitaire verleiding is voldoende geschreven. Veel mensen lopen graag achter een sterke leider aan en willen trots zijn op hun land. En dat is natuurlijk zeker van een afstand makkelijk toe te juichen. Wie niet in Rusland leeft, heeft geen last van de keerzijde van het 'poetinisme': de onderdrukking en de onzekerheid. Homo's zijn er tot staatsvijanden gebombardeerd. Niet-etnische Russen zijn slachtoffer van discriminatie en geweld. Rusland is nog altijd een van de meeste gewelddadige landen ter wereld, ondanks een afname in de criminaliteit de afgelopen jaren. De rechtsspraak en politie zijn corrupt. Rechten bestaan wel op papier, maar in Rusland is het individu van oudsher nu eenmaal onderschikt aan de staat.

Een simpele vergelijking volstaat wat dat betreft: Terwijl wij in Nederland op 5 mei Bevrijdingsdag vieren met feesten en festivals, kijken de Russen op 9 mei, hun Overwinningsdag, naar ellenlange rijen soldaten en wapentuig die in Moskou het Kremlin passeren. Bevrijdingsdag is hier een uiting van vrijheid. In Rusland is het een ode aan de staat.

Nederland mag dan geen machtig land zijn en onze leiders, in zowel Den Haag als Brussel, zijn weinig inspirerend. We hebben geen groot leger. Onze buren zijn niet bang voor ons en onze politici tonen nauwelijks daadkracht. Maar we hebben wel ons eigen lot in handen, als vrije burgers (ook al zijn er politici die dat af en toe vergeten). Dat is best lastig en vereist een verantwoordelijkheidsbesef dat de gemiddelde Rus ontbeert, maar het is meer waard dan welke 'sterke' leider of supermacht dan ook.