Bouw dat Spuiforum gewoon!

Onomstreden zijn zij niet, de plannen voor het Haagse Spuiforum. Het cultuurpaleis zou overbodig en te duur zijn, geldverspilling zelfs. Het zou overlast geven aan omwonenden en een meerderheid van de Haagse bevolking zou tegen zijn.

181 miljoen met het kosten, het Spuiforum dat vanaf 2018 het nieuwe onderkomen moet worden van het Residentie Orkest, het Koninklijk Conservatorium en het Nederlands Dans Theater. Veel geld, waarmee je een heleboel leuke dingen kunt doen, afhankelijk van je politieke voorkeur. Je kunt er alle Nederlandse bijstandsgerechtigden 500 euro van cadeau doen. Of tweederde van het Fyra-debacle betalen. Of drie JSFs kopen.

Allemaal interessante mogelijkheden, maar ze hebben niets met de gemeente Den Haag te maken. Deze zou wel met dit geld kunnen besluiten iedere Hagenaar eenmalig 350 euro uit te keren. Als bewoner van de Hofstad sta ik zeker niet afwijzend tegenover dit idee, alleen we weten allemaal dat het nooit zal gebeuren. Wat dan? Blauw op straat, sociale woningbouw, krachtwijken, meer asfalt? Het zijn arbitraire keuzes die uiteindelijk allemaal - net als een investering in cultuur - pros en cons, haken en ogen, voor- en tegenstanders hebben.  

Dat er iets met het Haagse Spuiplein moet gebeuren, is duidelijk. Niemand wil dat de ingang van de binnenstad een tochtig hol is met de misschien wel drie lelijkste gebouwen van Den Haag eraan: het Lucent Danstheater, de Dr. Anton Philipszaal en het Mercure hotel zijn schoolvoorbeelden van het goedkope, kortetermijnbouwen van de jaren’ 80, toen de residentie als failliete art. 12-gemeente nergens geld voor had. Twee van de drie gebouwen zullen gesloopt worden wanneer het Spuiforum verrijst (en het is verdomd jammer dat daarbij het Mercure de hamer ontloopt).

Het door tegenstanders aangevoerde argument dat de bouw van het Spuiforum waarschijnlijk meer gaat kosten dan de geraamde 181 miljoen snijdt hout, maar is meer een kwestie van consequent toezicht op de kosten en heldere, afdwingbare afspraken tussen gemeente en aannemers. Het moet toch mogelijk zijn kostenoverschrijdingen te voorkomen of tenminste niet ten laste van de opdrachtgever te laten komen. Ook de gedachte dat renovatie een betere oplossing dan nieuwbouw, lijkt op weinig gebaseerd. Het alternatieve plan dat architectenbureau Neutelings Riedijk hiervoor heeft opgesteld zou zelfs leiden tot een grotere investering dan nieuwbouw!

Dat een meerderheid van de Haagse bevolking tegen het Spuiforum zou zijn, zegt weinig. In het huidige politieke klimaat is sowieso iedereen tegen alles wat door de politiek wordt voorgesteld (zeker als het geld kost) en los daarvan delegeren wij in het Nederlandse democratische systeem beslissingsbevoegdheid voor vier jaar aan gekozen politici, juist opdat zij impopulaire beslissingen kunnen nemen. En dan zijn er nog de omwonenden. Nimby’s noemen we die met een fraai acroniem: not in my backyard. De Nederlandse inspraakcultuur lijkt notoire klagers te kweken en als het aan hen ligt wordt er nooit meer iets gebouwd. Nergens! In Amsterdam slaagden zij er zelfs in maandenlang het ’s lands belangrijkste museum dicht te houden omdat zij te lui waren een paar honderd meter om te fietsen.

Den Haag profileert zich graag als een stad met een hoogopgeleide beroepsbevolking die via ambassades, onderwijsinstellingen en internationale organisaties haar weg naar de Residentie heeft gevonden. Bij deze allure hoort een infrastructuur van niveau met een kloppend cultureel hart waar Hagenaren en bezoekers elkaar kunnen treffen voor concerten, dansvoorstellingen en theaterevenementen. De huidige voorzieningen zijn een aanfluiting in een stad met zulke prachtmonumenten als het Binnenhof, de Passage en het Lange Voorhout. Zij verdienen een modern equivalent op niveau. Bovendien ligt tegenover het Spuiplein de misschien wel mooiste kerk van Nederland, zij aan zij een modern cultuurpaleis kan de Nieuwe Kerk het Haagse visitekaartje aan bewoner en bezoeker worden.

Toen in de jaren ’90 de gemeente Rotterdam koos voor het ontwerp van Ben van Berkel voor de nieuwe brug over de Maas die het centrum van de stad met de Kop van Zuid moest verbinden, werd er ook moord en brand geschreeuwd over de kosten van het project. Waarom moest per se het duurste project worden gekozen, van dat geld konden zoveel andere belangrijke zaken worden aangepakt. Twintig jaar later kan geen Rotterdammer zich die “andere” zaken herinneren, maar is hij dol en trots op zijn Erasmusbrug, zijn ‘Zwaan’. Als het argument is dat de overheid geen geld mag uitgeven voor architectuur van waarde, wordt er in ons land nooit meer iets fatsoenlijks gebouwd. En laten we in godsnaam niet toegeven aan de nimby’s want die zullen altijd proberen elk project de nek om te draaien (zoals het een handjevol Parisiens bijna was gelukt de realisatie van het misschien wel interessantste gebouw van de afgelopen 100 jaar in de lichtstad te torpederen).

En het Spuiforum? Een oordeel over de schoonheid van het ontwerp van Neuteling Riedijk laat ik helemaal aan u over. (Hier kunt u op Youtube bekijken hoe het eruit gaat zien.) Maar zelfs al vindt u het niet mooi, hoop ik dat u zegt: bouw het gewoon!