De angst voor economische sancties tegen Rusland

Nu er steeds meer aanwijzingen komen dat de pro-Russisiche separatisten in Oekraïne vlucht MH17 hebben neergehaald – waarschijnlijk in de veronderstelling dat het om een militair transportvliegtuig ging – en de betreffende luchtdoelraket vermoedelijk is geleverd door Rusland, staan sancties tegen Rusland weer volop in de belangstelling.

Toch zijn niet alle bedrijven of staten even enthousiast daarvoor, al was het maar omdat ze zichzelf daarmee veel economische pijn zullen bezorgen.

Gisteren verscheen in Die Welt een interessant artikel hierover door Eduard Steiner. Met name Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Luxemburg, Bulgarije, Cyprus, Slowenië en Italië zijn niet erg te porren voor verdergaande sancties en verzetten zich tot nu toe in de EU.

Ondernemers wijzen erop dat zij al zwaar getroffen zijn door maatregelen die eerder zijn getroffen na de annexatie van de Krim door Rusland. Eén op de vier exporteurs in Duitsland heeft daar last van, de totale export van Duitsland naar Rusland wordt daarom voor dit jaar vier miljard euro lager ingeschat dan normaal het geval is. Nederlandse exporteurs hebben ook last van de maatregelen. De Nederlandse export naar Rusland bedraagt ca. 7 miljard euro op jaarbasis. Ook Frankrijk staat niet te dringen, omdat dit land op het punt staat om twee vliegdekschepen te leveren aan Rusland, een order waarmee miljarden gemoeid zijn.

Bij het momenteel zeer Rusland-kritische Engeland (het land verloor tien burgers bij de aanslag op MH17) zouden de belangen van oliemaatschappij BP in het gedrang kunnen komen. Cyprus kan de Russische miljardairs niet missen, en zo heeft ieder land wel iets te verliezen.

Steiner wijst erop dat de landen die afhankelijk zijn van Russisch gas, over algemeen het meest actief tegen sancties stemmen. Uitzondering hierop zijn Polen en de drie Baltische staten, die weliswaar voor 100% afhankelijk zijn van Russisch gas, maar niettemin voorstander zijn van hardere sancties tegenover Rusland.

Gas is dus de grote troefkaart van Poetin, maar andersom geldt dat hij door een eventuele gasboycot zelf ook zwaar getroffen kan worden. 80% van de Russische export bestaat uit olie en gas. Als dit niet meer afgenomen wordt door de EU, dan zal dit ongetwijfeld zeer nadelige effecten sorteren voor de Russische economie. Gisteren ging DDS Finance redacteur Jean Wanningen al in op de Europese energiemarkt, waarin hij e.e.a. al aan de orde stelde.

Hoe het ook zij, de discussie vóór of tegen economische sancties is altijd een lastige. Zelf ben ik er niet zo snel voor te vinden, ten eerste omdat sancties ook averechts kunnen werken, ten tweede omdat je er bedrijven en dus mensen mee raakt, die met het conflict niets van doen hebben. Maar, als landen een militaire expansiepolitiek gaan voeren (zoals Rusland lijkt te doen) of wereldwijd terreur sponsoren (Iran, Venezuela, Syrië), dan zal de internationale gemeenschap op enig moment hard moeten ingrijpen, middels sancties en beslaglegging op vermogens. Doe je dat niet, dan gaat het van kwaad tot erger.

In een forumdiscussie op DDS wezen sommige lezers mij erop dat de basis voor WO2 mede gelegd werd door de economische maatregelen tegen Duitsland (Herstelbetalingen voor WO1). Zo bezien zouden sancties tegen Rusland en een daaruit voortkomend recessie juist tot een verdere radicalisering kunnen leiden.  Aan de andere kant zou je kunnen stellen, dat de wereld de opkomst van Hitler had kunnen verhinderen als er bijtijds sancties tegen de Nazi’s waren getroffen. Dat gebeurde niet, integendeel, het Derde Rijk wist in de periode tussen 1933 en 1939 gunstige handelsakkoorden te sluiten met Groot-Brittanië (toen nog in de appeasement-stemming), Italië en de Sovjet-Unie. Zo kreeg Hitler economisch en financieel de ruimte, om zijn legers op sterkte te brengen. Kortom, dit argument tegen sancties  snijdt aan twee kanten.

Er zal een diepgaande analyse moeten plaatsvinden van het regime-Poetin en de al dan niet imperialistische bedoelingen van dit regime. Streeft Poetin werkelijk naar een Groot-Euraziatisch rijk en welke middelen is hij bereid daarvoor in te zetten? Wie zijn de ideologen die hem geïnspireerd hebben? In dit artikel vind u meer achtergronden hierover.

Overigens zijn ook de Verenigde Staten niet brandschoon als het gaat om het steunen met wapentuig van allerlei obscure groepen, dus niet-staat actoren, denk bijvoorbeeld aan de rol die de VS hebben gespeeld in Irak, Afghanistan, Libië, Syrië, enzovoorts. Ook hiertegen moet opgetreden worden door de internationale gemeenschap, desnoods onder druk van sancties, ook al heeft dat niet mijn voorkeur, zoals ik schreef.

Als we werkelijk tot de conclusie komen dat Poetin een onverbeterlijke agressor is en daarnaast uit diepgaand onderzoek zou blijken dat Rusland indirect verantwoordelijk is voor het neerschieten van vlucht MH17 door separatisten, dan lijken verdergaande economische sancties tegen Rusland onvermijdelijk. We moeten echter niet de illusie hebben, dat hiermee het steeds verder escalerende conflict in Oekraïne zelf opgelost kan worden.