De naderende eurostorm

Komende donderdag komen de EU-leiders in een crisisvergadering bijeen. Of het nog gaat helpen, mag worden betwijfeld.

Overal zijn de voortekenen van de naderende eurostorm te zien: de ongekend hoge goudprijs, de snel stijgende koers van de Zwitserse frank, de steeds duurdere premies voor Europese credit default swaps (een soort verzekering tegen default). De yields op Spaanse en Italiaanse obligaties zijn inmiddels opgelopen tot om en nabij de 6 procent, dichtbij het crisispunt van 7 procent dat een reddingsoperatie voor beide landen noodzakelijk zou maken. Het vlaggenschip van beleggingsexpert George Soros, het Quantum Endowment Fund, maakte vandaag bekend het overgrote deel van zijn kapitaal (75%) 'cash' aan te houden - een teken dat hij geen vertrouwen meer heeft in de markten. 

In dit soort crisissituaties is het verleidelijk om te denken dat 'de politiek' met een ferme zwaai van het toverstokje het naderend onheil wel zal kunnen afwenden. "Als we maar X doen, dan zullen de markten vanzelf wel weer tot rust komen", zo luidt het mantra van de optimisten. Over wat dit magisch ingredient X precies is, wordt vandaag en morgen nog druk overlegd in Brussel. Ik vermoed dat men uitkomt op een pakket van allerlei verschillende maatregelen die gezamenlijk de indruk moeten wekken dat Europa het probleem buitengewoon serieus neemt. Griekenland zal een klein beetje schuld mogen herstructureren, het noodfonds zal worden uitgebreid, dat soort zaken.

Daarmee is de crisis echter niet opgelost. De fundamentele problemen van de PIIGS-landen blijven dezelfde: te grote schuldenlasten, te weinig economische veerkracht. Zonder een vertrek uit de euro of een afschrijving van een groot deel van hun schuldenlast valt dat probleem niet op te lossen. De kapitaalmarkten zullen dan ook gewoon doorgaan met het opdrijven van de kosten van leningen aan deze landen, totdat uiteindelijk Spanje en/of Italie het punt bereikt waarop een reddingsoperatie onvermijdelijk wordt (dit kan al in augustus gebeuren).

Zelfs in het onwaarschijnlijke geval dat komende donderdag de biljoenen over tafel vliegen, zal de markt nog willen testen of de toegezegde hulp daadwerkelijk zal worden geleverd op het moment dat Italie kopje onder gaat. Zoals Willem Jan gisteren al heeft uitgelegd, is het namelijk verre van duidelijk of de Triple-A landen in de eurozone - Nederland, Duitsland, Finland, Oostenrijk, Luxemburg en Frankrijk (maar voor hoe lang nog?) - wel in staat zijn zoveel geld op te hoesten. Duitslands staatsschuldquote zou in het ergste geval kunnen oplopen tot 110 procent, een volstrekt onhoudbare situatie.

Het wordt dan ook met de dag waarschijnlijker dat de eurozone op de een of andere manier leden gaat verliezen. Misschien moeten de uitspraken van de Duitse Bondskanselier Merkel, dat een alomvattende deal op donderdag niet waarschijnlijk is, in dit licht worden bezien. Als splitsing van de euro in enige vorm sowieso onvermijdelijk is, is een alomvattende deal komende donderdag feitelijk ook minder noodzakelijk. Sterker nog: het is zelfs noodzakelijk om geen alomvattende deal te sluiten als die de positie van de Triple-A landen op enigerlei wijze verzwakt. Verwacht dus geen wonderen van de top van komende donderdag - en maak u maar op voor een paar stormachtige maanden.