Familiegeheimen in een snelkookpan

In August: Osage County, naar het gelijknamige Pulitzerprijswinnende theaterstuk van Tracy Letts uit 2007, is er al voor de bijeenkomst sprake van oververhitting. John Wells (The Company Men, 2010) toont het lome landschap van Oklahoma in weidse beelden – de graanvelden, weilanden met koeien, jaknikkers en electriciteitspalen zinderen in de zomerhitte.

‘Life is very long’, horen we iemand T.S. Elliot citeren. Het is de oude dichter Beverly Weston (Sam Shepard), die zijn overpeinzingen deelt met de Indiaanse nanny, die hij op het punt staat aan te nemen om te zorgen voor zijn aan mondkanker en een fikse medicijnverslaving lijdende vrouw Violet (Meryl Streep). Het is een sfeervol, traag begin van de film, waarin zorgvuldig de verhouding tussen de moedeloze Beverly en zijn obstinate echtgenote wordt geschetst. De camera vangt ondertussen details van het huis vol herinneringen aan een beter leven, met kinderen die niet meer langs komen en succes dat is vervlogen.

Dagen later verschijnen de dochters toch ten tonele – als Beverly al een tijdlang spoorloos is verdwenen. Ivy (Julianne Nicholson), Barbara (Julia Roberts) en Karen (Juliette Lewis) zijn afgereisd naar hun ouderlijk huis, al dan niet met aanhang, om hun moeder te ondersteunen. Steun die ze zeker kan gebruiken als blijkt dat Beverly is omgekomen – met een suggestie van zelfmoord. De film speelt zich bijna geheel af in het huis van ouders Weston, omringd door uitgestrekt land, maar zonder mogelijkheden te ontsnappen aan het keiharde cynisme en de verbittering van moeder Violet. Gesteund door haar al even geharde zus Mattie, stort ze een niet aflatende vloed verwijten en beledigingen over haar kinderen uit. Aan tafel komen de meest pijnlijke geheimen naar boven: de op handen staande scheiding tussen Barbara en Bill (Ewan McGregor), de waarheid over Mattie’s zoon Little Charles (een allesbehalve onderkoelde Benedict Cumberbatch), de ware aard van Karens nieuwe verloofde Steve, de drugsverslaving van Violet en nog een handvol onthullingen over de familieverhoudingen.

De lange, emotioneel geladen conversaties in een strikt begrensde omgeving vragen om flink wat acteervermogen – die adequaat wordt geleverd door de sterrencast. Streep speelt haar (door de drugs) verwarde staat van zijn overtuigend, en laat de onberekenbare Violet geloofwaardig tuimelen van harteloos sekreet naar hulpeloze patiënt. Julia Roberts heeft de ondankbare rol van oudste dochter, de verstandige, wier rationaliteit zich op alle fronten (haar relatie met haar moeder, zussen, 14-jarige dochter en haar man) tegen haar keert – en haar ontluisterd achterlaat. Juliette Lewis en Julianne Nicholson moeten het met iets minder ruimte doen, maar geven hun karakters mooie wanhoop (Lewis) en diepgewortelde frustratie (Nicholson) mee.

Topprestaties aan alle kanten, geholpen door fijnzinnig camerawerk en een sfeervolle soundtrack. Streep en Roberts werden terecht genomineerd voor Oscars, maar toch blijft er iets knagen: de presence van de twee gelouterde actrices is zo enorm, dat het moeilijk is die niet te blijven zien. Daardoor blijft de emotie toch op afstand – je ziet de virtuositeit van het acteren, maar echt diep voelen doe je het niet. Dat had dat andere fameuze familiedrama Festen (Thomas Vinterberg, 1998) misschien voor op deze vakkundige gemaakte productie. De impact van het drama werd niet gehinderd door de uitstraling van de sterren, en was daardoor des te groter. Het neemt niet weg dat August: Osage County de moeite van het kijken zeer waard is, al was het alleen om de zorgvuldig getroffen sfeer van desperate verlatenheid die nog lang na de door de Kings of Leon muzikaal ondersteunde credits blijft hangen.