Gaat Rajoy in Spanje alsnog rechts beleid voeren?

Mariano Rajoy deed de belofte dit weekeinde tijdens een bijeenkomst van zijn Partido Popular in Salamanca. Hij hoopt met lastenverlichtingen de populariteit van zijn conservatieve partij voor de verkiezingen van 2015 op te krikken.

Waar Rajoy eind 2011 nog meer dan 44 procent van de stemmen haalde, staat zijn partij nu op 22,5 procent in de peilingen. De socialisten, die het land in een economische crisis achterlieten, gedijen bij het zogenaamde bezuinigingsbeleid van Rajoy dat, net als in de meeste andere Europese landen, vooral uit lastenverzwaringen bestaat.

Een liberaler economisch beleid zou Rajoy over twee jaar stembuswinst kunnen opleveren, maar het is vooral de Spaanse economie die ervan moet profiteren. Die weigert te groeien -- de centrale bank verwacht dit jaar een krimp van 1,5 procent -- terwijl meer dan een kwart van de beroepsbevolking zonder werk thuis zit. Onder jongeren is de werkloosheid naar 55 procent gestegen.

Lastenverlichting en deregulering, waaronder de gedeeltelijke privatisering van energie- en telecombedrijven, moet de Spaanse economie de nodige boost geven. De afgelopen jaren is die vooral door lastenverzwaringen afgeknepen. De vorige, socialistische regering verhoogde de inkomstenbelasting en de BTW. Rajoys regering verhoogde de BTW nogmaals, naar 21 procent. Hij bezuinigde op werkloosheidsuitkeringen en ambtenarensalarissen, maar niet genoeg om te voorkomen dat de staatsschuld dit jaar, naar verwachting, oploopt tot 90 procent van het bruto binnenlands product.

Structurele besparingen zijn echter nodig om de overheidsuitgaven aan de economische neergang aan te passen. In de jaren voor de crisis stegen de overheidsuitgaven jaarlijks met gemiddeld 7,6 procent. Tussen 2000 en 2009 verdubbelde de uitgaven zelfs, hoewel zij als percentage van het BNP zo rond de 40 procent bleven hangen. Dat kwam doordat de economie vooral groeide dankzij een zeepbel op de huizenmarkt. Die knapte; de economie onderging een natuurlijke correctie. De belastinginkomsten liepen vanzelfsprekend terug, maar de overheid corrigeerde de uitgaven nauwelijks.

Rajoy zou daar meer werk van moeten maken. Hij kan zich in Europa niet permitteren nog jarenlang een tekort op zijn begroting te laten zien dat boven de 3 procent ligt. Tegelijkertijd wilt hij over twee jaar de belastingen hebben verlaagd. Dat is goed voor de economie, maar niet noodzakelijk een-op-een goed voor de schatkist. Alleen wanneer het gepaard gaat met een structurele afslanking van de publieke sector kan Rajoy de randvoorwaarden scheppen voor een economisch herstel, waardoor de belastinginkomsten weer toenemen en de tarieven omlaag kunnen. Dan moet 'ie wel een beetje haast maken en dat is niet bepaald een woord dat de Spaanse premier vaak in de mond neemt.