Het roemloze einde van de troika

Aan de éne kant wel, aan de andere kant niet. Vreemd, omdat de EU altijd heeft gezegd, ook in de Verdragen, dat ze wil dat het IMF sterk betrokken is bij de reddingsoperaties van zwakke landen. Ook in het ESM Verdrag staat dat nog. Tegelijkertijd zagen we, dat de inkt van het Verdrag nog niet droog was of de directie van het ESM overtrad haar eigen afspraken en ging akkoord met een concurrente positie van de ESM leningen die gebruikt werden om de Spaanse banken te herkapitaliseren. Overigens ging die herkapitalisatie van individuele banken ook al tegen het Verdrag in ging, maar dat terzijde. En dus zitten we in Spanje in de situatie dat de ESM leningen gewoon concurrent zijn met andere schuldeisers, terwijl het IMF haar preferente positie heeft behouden.

Anderzijds mag het schisma geen verbazing wekken. Het denken in Brussel wordt hoofdzakelijk bepaald door het redden van haar politieke doel: de totstandkoming van de federale unie met één munt, de euro, voor iedereen. Het beleid van het IMF past daar geenszins in, dat kijkt of een land in staat is haar schuldenpositie onder controle te krijgen en die af te lossen uit economische groei. En dat is zeker voor een land als Griekenland gewoonweg onmogelijk. Ik verwacht dan ook, dat na de Duitse verkiezingen van 22 september aanstaande, snel een herschikking van die Griekse schulden volgt. Dat wil zeggen: een forse afboeking, en die zal genomen moeten worden door de ECB, want de vorderingen die de private sector nog op het landje aan de Egeïsche zee heeft is simpelweg te klein om soelaas te bieden.

Grote vraag is vervolgens natuurlijk of de balans van de ECB wel voldoende is om een dergelijke afboeking te verwerken zonder dat lidstaten om bijstorting wordt gevraagd. Een bijstorting, die bovendien allerlei ongewenste gevolgen heeft, niet in de laatste plaats voor de ECB zelf. Immers: de bijstortende landen zullen ongetwijfeld meer (politieke) invloed op het monetaire beleid verlangen. En dat beleid van de ECB is al volkomen verpolitiseert, zij is reeds het verlengstuk van de Europese Commissie geworden: alles om de euro te redden, alles om de federale fantasie in stand te houden.

En de gevolgen voor Nederland en Duitsland laten zich raden.

Ben ik te pessimistisch? We zullen het zien. Alles hangt af van wat Merkel wil. Maar wat wil Merkel werkelijk? Afgaande op wat zij kwijt wil aan de media wil zij een politieke unie en durft ze geen conflict met Frankrijk te riskeren door dat land achter te laten in de euro door er zelf uit te stappen.

Maar om de Europese economie weer aan de praat te krijgen zijn er banen nodig. Maar overal loopt de werkloosheid op. Er zijn geen banen. Wel schulden. Heel veel schulden.

Daar komt nog eens bij, dat de Europese bankensector nog lang niet op orde is. Met name in Spanje dreigen nog hoge afwaarderingen genomen te moeten worden. Ik roep al jaren dat Spanje een groot probleem heeft, maar de Spaanse regering heeft de afgelopen jaren veel te weinig gedaan om structurele verbeteringen in haar economie aan te brengen en kijkt ook nu weer naar Brussel om de helpende hand toegestoken te krijgen. En verdraaid, ze krijgt die natuurlijk ook: alles voor de euro, alles voor de federale fantasie. De moral hazard in het kwadraat.

En zo gijzelen de Eurozone landen elkaar en houdt men elkaar gevangen in de one-size-fits-none-prison.

De vaste lezer weet welke oplossing ik voorsta: herinvoering parallelle munteenheden als nationale rekeneenheid naast de euro. Zodat individuele lidstaten monetair kunnen devalueren en er een individueel rentebeleid gevoerd kan worden, dat rekening houdt met de specifieke economische situatie in dat land. En ik heb er altijd bijgezegd, dat dit beschouwd moet worden als een tussenfase, als een opmaat tot terugkeer naar de eigen munten. Hierna zullen ongetwijfeld weer vormen van muntunies of aan-elkaar-gekoppelde-munten ontstaan. Bijvoorbeeld een Nederduitse muntunie, aangevuld met landen als Oostenrijk, Luxemburg, Finland, maar waarschijnlijk ook Zweden, Polen en Tsjechië.

Hoe dan ook, het alternatief is dat alle schulden van iedereen worden. Dat is ook de consequentie van een Banken Unie. En dit is een politiek besluit. Vandaar dat het IMF in de ogen van Brussel nu 'overbodig' is geworden, want blokkerend. Ondanks de woorden van IMF-baas Lagarde, vorige week vrijdag nog, dat ze prettig samenwerkt met de andere twee partijen uit de troika: de ECB en de EC:

In tegenstelling tot de EC heeft het IMF wèl aan enige zelfreflectie en zelfkritiek gedaan, en de foute aanpak van de Griekse crisis toegegeven. Ook leverde het IMF stevige kritiek op het functioneren van de EC bij de crisisaanpak. Dit tot ergernis van Brussel, die begrotingswaakhond Rehn erop uit stuurde om Lagarde even fijntjes de oren te wassen door er op te wijzen dat haar voorganger DSK wel altijd voorstander was geweest van een schuldsanering voor Griekenland en zij, toen als minister van Financiën van Frankrijk, niet. Met andere woorden: waarom nu als baas van het IMF wèl? Eigenlijk te kinderachtig voor woorden dit gekift voor de publieke camera.

En nu hebben zowel Dijsselbloem, als voorzitter van de Eurogroep, als Schäuble gezegd dat er voor het IMF een 'andere' rol is weggelegd. Volgens Schäuble zou het IMF zich meer op haar 'kerntaken' moeten richten:

Wat die kerntaken dat precies zijn zei Schäuble er niet bij, maar één ding is daarbij zeker: daar hoort niet het frustreren van de totstandkoming van een federaal Europa bij.

En daarmee gaat de troika roemloos ten onder, zonder ook maar enig succes te hebben geboekt in een structurele aanpak van deze systeemcrisis.