Intussen in Ierland

In een artikel in de Telegraph, eergisteren, met de titel 'The maullted Celtic Tiger is ready to roar again', betoogde journalist Liam Hannigan, dat Ierland een fabelachtig herstel had doorgemaakt na de diepe vastgoedbubble van 2008. Hij schreef onder meer dat geen Westers land meer had geleden dan de Ieren, maar dat er nu een overtuigend herstel gloort ('it is now perhaps about to stage a convincing recovery'). Gelukkig was hij wel zo realistisch om dat herstel 'fragiel' te noemen. Een man met gevoel voor understatement, die Hannigan, zoals zoveel Britten. In deze column zal ik een reëel beeld van de huidige Ierse economie voor u schetsen.

De belangrijkste reden voor het optimisme van Hannigan was de stijging van de export met 1,8% in het eerste kwartaal van 2014 en een betere 'voorraadbeheersing' ('inventory turnaround'). Ik denk echter, dat dit optimisme op zijn minst zeer voorbarig is en dat er nog niet gesproken kan worden van een structureel herstel. Laten we maar eens enkele feiten op een rijtje zetten.

Allereerst blijft de binnenlandse vraag tamelijk zwak, de Ierse koopkracht stelt weinig voor. Ten tweede vloeit een groot deel van die groei weg naar buitenlandse investeerders en tenslotte zorgt de zogenaamde 'tax inversion' ervoor dat het vrijwel onmogelijk is om na te gaan wat er nu werkelijk gebeurt met de Ierse Nationale Begroting. Vorige week donderdag presenteerde het CSO (Irish Central Statistics Office) de cijfers van het eerste kwartaal van 2014, waarin zij een kwartiele groei lieten zien van 2,7% (dus van Q4 van 2013 naar Q1 van 2014), terwijl het Ierse BBP maar met 0,5% toegenomen was. Klaarblijkelijk is de hoge groei van Q1 niet (volledig) aan de Ierse economie ten goede gekomen. Het CSO meldt:

Vreemd nietwaar? Kijkt u eens naar onderstaande grafiek, die het verloop laat zien van consumentenbestedingen, overheidsbestedingen en private investeringen. Wat ziet u dan?

Juist. Met andere woorden, we zijn zes crisisjaren verder en de binnenlandse economie is nog geen spat verbeterd. Sterker, de binnenlandse vraag ligt eind maart 2014 op vier vijfde van die van maart 2008, een daling van om en nabij twintig basispunten. Reden tot optimisme?

Om het verschil tussen de groei van het Bruto Binnenlands Product en het Bruto Nationaal Product nog duidelijker te illustreren de volgende grafiek:

(Zie hier een goede uitleg voor het verschil tussen BBP en BNP).

Ziet u wel? Het BNP groeide nauwelijks in Q1 van 2014 en ten opzichte van Q4 van 2013 nam zij fors af. De groei komt dus niet ten goede aan de Ierse economie, maar vloeit weg naar het buitenland. En een andere conclusie is dat de hoogte van het Ierse BBP voor een flink deel wordt bepaald door winstafdrachten van internationale ondernemingen, die hun operationele vestigingen niet in Ierland hebben maar daarbuiten. Uiteraard hebben ze hun 'brievenbusvestiging' in Dublin, maar dat levert natuurlijk geen massale werkgelegenheid op. Sterker, de gedaalde werkloosheidstatistieken zijn vertekend, doordat heel veel Ieren de benen hebben genomen naar landen als de VS, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Niet moeilijk, want de Ieren zijn de Engelse taal machtig. En een gemeenschappelijke taal is nu eenmaal nodig voor een efficiënte arbeidsmobiliteit (reden waarom het ook nooit wat wordt met die EU-arbeidsmobiliteit, maar dat terzijde).

Bovenstaande conclusie wordt nog eens bevestigt als we de consumentenbestedingen, overheidsbestedingen, private investeringen en netto export uitsplitsen (mutaties per kwartaal):

Niet echt een beeld van een sterke economie, nietwaar?

Ofschoon het vanuit Brussels perspectief zeer begrijpelijk is dat de EU wil doen voorkomen dat in Ierland de huidige aanpak van de schuldencrisis in de eurozone werkt, tonen de feiten een heel ander beeld. Ierland, de Ierse export, is vooral een fiscaal doorgeefluik, maar daar koopt de Ierse arbeidsmarkt niets voor. De uittocht van hoogopgeleiden gaat dan ook gewoon door, waardoor de toekomstige ontwikkeling van het land niet verbetert, maar verslechtert. Of, zoals Hannigan constateert in zijn artikel:

Zes jaar na de crisis is er nog altijd geen reden tot optimisme in Ierland.