Ook Nederland moet door de Europese pomp

Premier Rutte wilde gisteravond even niks zeggen over de Griekse schuldencrisis, die natuurlijk ook een Europese schuldenberg is. Heel verstandig, want dat zou de financiële markten nog onrustiger maken en de positie van de Griekse regering, die in eigen land steun moet vinden voor de voorgestelde 'reddingsplannen', nog meer onder druk zetten. Toch spreekt uit die houding ook nog een soort opgeruimdheid, alsof Nederland in de positie zou verkeren om met extra eisen aan de Grieken te komen en Europese steunmaatregelen zou kunnen blokkeren. Dat is natuurlijk onzin. Nederland kan zich niet 'Duitser' opstellen dan de Duitse regering, zoals de Duitse regering zich geen onmiddellijk failliet van de Grieken kan permitteren. Dat Griekse bankroet, ook wel de 'nucleaire optie' genoemd (en op de Dagelijkse Standaard door velen als de minst slechte oplossing bepleit), houdt veel te veel risico's in voor de rest van de eurozone en zelfs voor Amerika, dat mogelijk weer banken in gevaar ziet komen die moeten uitbetalen aan alle partijen die zich tegen een Grieks bankroet hebben ingedekt. De 'keiharde' opstelling van Jan Kees de Jager is dan ook voor de nationale bühne, een vorm van misleiding dus, zoals ook de Duitse regering zich 'keihard' moet opstellen om in eigen land niet het verwijt te krijgen dat zij te makkelijk door de pomp is gegaan.

De 'keiharde' werkelijkheid van de Griekse schuldencrisis is dat er geen plan B is (zie ook Elsevier, waarin gesproken wordt over een noodplan voor vijf jaar met het IMF en de EU waaraan de Grieken zich strikt moeten houden, meer van hetzelfde dus), maar dat er moet worden doorgemodderd tot iedereen van de ernst van de situatie is doordrongen en er geen weg meer terug is. Want er wordt door alle partijen nog steeds gestruisvogeld, misschien door de Grieken nog het minst. Elke Griek zal inmiddels wel weten dat het land praktisch failliet is. De rijke Grieken hebben hun geld naar het buitenland gebracht, waarvoor mede dankzij de Europese besluiteloosheid tijd genoeg was, en de boze minderbedeelden mogen kiezen of zij door Europa 'geholpen' willen worden en onder curatele gezet, of alsnog als 'trots volk' naar de financiële ondergang gaan. De ergste struisvogels zitten aan de andere kant van het financiële spectrum, bij de noordelijke landen die hun ogen nog gesloten houden voor het feit dat de Europese schuldengemeenschap (of Europese Transferunie) waartegen zij zich zolang hebben verzet er onomkeerbaar gekomen is. Dat is toch even slikken. Het zal best dat de Europese verdragen zoiets verbieden, maar nood breekt wet, en de bailouts van vorig jaar hebben laten zien dat zulke verboden een wassen neus zijn. Wen er dus maar aan.

Een Grieks bankroet is mogelijk onafwendbaar, maar sleept waarschijnlijk de hele eurozone naar beneden mee, en moet als het even kan worden voorkomen. Niemand heeft zin deze 'optie' werkelijk te beproeven, al staat evenmin vast dat de Grieken op termijn niet alsnog failliet zullen gaan. Maar die kans is kleiner als de financiële markten weer het idee krijgen dat de Grieken op Europese steun kunnen rekenen. Dat is dus miljardentoezegging op miljardentoezegging, een crisisspel dat overigens niet tot in het oneindige kan worden voortgezet. Ik denk dat er binnen niet al te lange tijd weinig anders op zit dan de voorstellen van de Fransen en de Europese Centrale Bank te volgen en tot meer financieel-economische coördinatie op Europees niveau te komen. Dat kan leiden tot een permanente overheveling van gelden van het Noorden naar het Zuiden, toestanden die we in België, Italië, en ook in Duitsland (van West naar Oost) op nationaal niveau al zien. Of dat op termijn houdbaar is, valt te bezien, maar het gegeven dat deze drie landen nog steeds bij elkaar zijn (ondanks Vlaams nationalisme en de Lega Nord) laat zien dat dit lang kan worden volgehouden zonder dat de rijke delen er helemaal door worden leeggezogen. Anders zouden zulke 'transferunies' op nationaal niveau geen lang leven beschoren zijn.

Nederlanders en Duitsers zullen voor de voorzienbare toekomst dus aan Europa moeten blijven betalen, omdat zij dat kunnen en omdat het niet anders kan. Of zij daartoe ook bereid zullen zijn, is een andere vraag. Misschien is de tijd al heel nabij dat Mark Rutte die vraag aan zijn kiezers moet gaan voorleggen. Nu nog even niet (zorgt voor te veel onrust in de tent), maar over een paar maanden wel. Ik ben vóór voortzetting van het Europese experiment, omdat het alternatief - het opbreken van de eurozone en het uiteenvallen van de naoorlogse internationale én nationale pacificatiestructuren - met zekerheid vele malen riskanter is. En als er dan toch miljarden moeten worden geïnvesteerd, kan dat beter in een Europese constructie die nog altijd een toekomst heeft (ook al is die momenteel ernstig verduisterd) dan in een terugval naar een nationaal schervengericht dat uiteindelijk toch weer om gezamenlijke Europese oplossingen zal vragen. Rutte en De Jager en de hele Haagse rataplan hebben dus heel wat uitleg voor de boeg. Misschien kunnen zij zich de komende vakantietijd terugtrekken op een zomerkamp op de Veluwe, om in besloten kring alvast te oefenen hoe dit de totaal onvoorbereide kiezer moet worden verteld.