"Slavernij in een nieuw jasje"? Wat een onzin!

Waar gaat het over? De ongelijke welvaartsverdeling in de wereld.

Wijnberg noemt het "de grote schandvlek van onze tijd" -- zonder overigens uit te leggen wat er precies mis mee is. Hij schrijft, "hier is geen socialist aan het woord," maar uit zijn veronderstelling blijkt dat precies het geval te zijn. De ongelijke welvaartsverdeling is volgens Wijnbergs immers inherent oneerlijk. Dat is toch een socialistische gedachte.

De nrc.next hoofdredacteur haalt Adam Smith aan die zich volgens hem "in zijn graf zou omdraaien als hij hoorde wat er van zijn ideaal geworden is. De Invisible Hand van de vrije markt zou leiden tot gelijke kansen voor iedereen." Wijnberg verwart kansen met uitkomsten en gaat ervan uit dat we in een vrije wereldeconomie leven wat geenszins het geval is. Bekijk de Index of Economic Freedom en U ziet in een oogopslag dat precies in de landen waar het armoe troef is, geen sprake is van kapitalisme. Sterker, hoe minder economische vrijheid, des te meer armoede. Je zou haast een verband vermoeden! Dat vertelde het onderzoekje waar Wijnberg naar verwijst er echter niet bij.

Hoe staat het nu werkelijk met de welvaart in de wereld? Het is waar, zoals Wijnberg schrijft, dat er een enorme kloof bestaat tussen arm en rijk, maar hij is geen socialist? Inkomensongelijkheid an sich moet geen probleem zijn. Er kunnen best 91.000 megamiljardairs zijn, zolang de rest van de wereldbevolking maar relatieve welvaart kent.

Dat laatste is in toenemende mate het geval. Het idee dat de "1 procent" de rest uitbuit ("slavernij in een nieuw jasje") is niets meer dan een linkse fantasie.

Laten we Sub-Saharisch Afrika als voorbeeld nemen. Uit cijfers van de Wereldbank blijkt dat voor het eerst in dertig jaar minder dan de helft van de bevolking daar van 1,25 dollar per dag leeft. Dat is de armoedegrens die de Wereldbank hanteert. In diezelfde periode verdubbelde de bevolking van de regio van 398 naar 813 miljoen wat de inkomensgroei des te opvallender maakt. Het aantal mensen dat er van minder dan 1,25 dollar per dag leeft is sinds 1999 zelfs met 10 procent gedaald.

Dezelfde trend tekent zich wereldwijd af. In 1981 leefde 70 procent van de bevolking in de Derde Wereld nog van minder dan 2 dollar per dag en 42 procent van minder dan 1 dollar. In 2012 zijn de cijfers respectievelijk 43 en 14 procent. Terwijl de wereldbevolking sindsdien met meer dan 50 procent is toegenomen! Nog nooit zijn zoveel mensen de armoede ontsnapt in zo een korte tijd.

Hoe dat komt? Volgens de studie What's driving Africa's growth (2010) kan exploitatie van natuurlijke rijkdommen maar een derde van de plotselinge welvaartsstijging verklaren. Belangrijker bleek: het terugdringen van inflatie, het afbetalen van buitenlandse schulden, privatiseringen, belastingverlagingen, het afschaffen van protectionistische maatregelen die handel belemmerden, het verbeteren van de rechtsbescherming van burgers en bedrijven. Precies het beleid dat de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds vanaf de jaren tachtig in Afrika en Latijns-Amerika hebben gepropageerd. Links verfoeide het toen en negeert het nu, maar tientallen zo niet honderden miljoenen inwoners van ontwikkelingslanden kunnen vandaag de dag fatsoenlijk rondkomen dankzij vrijemarktbeleid en globalisering.

Dat is blijkbaar niet interessant genoeg voor een column in het NRC. In plaats daarvan ageert Wijnberg bijna populistisch tegen een vermeend onrecht dat van geen enkele context wordt voorzien. De jonge lezers van "next" zijn waarschijnlijk tevreden. Ook zij weten immers dat het allemaal de schuld is van rijken in de wereld.

Intussen voltrekt zich in donker Afrika, na China, de grootste bevestiging van de kracht van het kapitalisme aller tijden. Zij komen er wel. Ik zou me eerder zorgen maken om een natie die op het wereldtoneel weliswaar deel uitmaakt van de "1 procent" maar van binnenuit wordt gecorrumpeerd door zogenaamde intellectuelen die, in het meest gunstige scenario, zijn vergeten waar het die rijkdom aan heeft de denken.

Het minder gunstige scenario? Dat is de ware "onzichtbare oorlog tegen de beschaving"!

Foto: Wikicommons