Zorg in overheidshanden is ronduit gevaarlijk

Vrijwel alle zorg in het Verenigd Koninkrijk wordt door de staat betaald. De National Health Service fungeert als een enorm ziekenfond, maar houdt niet eens de schijn op een verzekering te zijn. Britten kunnen een ziekenhuis binnenlopen en worden behandeld zonder ooit een rekening te zien. Wel moeten ze weken zo niet maanden wachten voor ze behandeld worden, maar dat is een prijs die zij bereid zijn te betalen. Uit opiniepeilingen blijkt keer of keer dat een overweldigende meerderheid van het Britse volk tegen enige vorm van marktwerking, laat staan privatisering in de zorg is.

De NHS werd na de oorlog opgericht met als doel de gezondheidszorg inkomensonafhankelijk te maken. Arm en rijk moesten aanspraak kunnen maken op de best mogelijke zorg. Geld speelde geen rol.

Een linkse utopie, zou je denken, behalve dat er niets paradijselijks aan deze manier van zorgverlening is.

Uit een parlementair onderzoek dat in 2009 werd gepubliceerd bleek dat de NHS niet heeft bijgedragen een nivellering in de gezondheidszorg. Tussen 1930 en 1948, het jaar dat de NHS werd geintroduceerd, was de kans dat een arme man uit Engeland of Wales vroegtijdig overleed 1,2 procent hoger dan die van een rijk iemand. In 1993 was de kans 2,9 procent. Tussen 1997 en 2007 werd het verschil zelfs groter terwijl de Labour-regering de zorguitgaven in dezelfde periode verdubbelde. Conclusie: ondanks de NHS zijn vooral Britten in de midden- en hogere klassen gezonder geworden.

Dat heeft natuurlijk met meer dan de NHS te maken. In vrijwel alle Westerse landen houden burgers met een laag inkomen er een ongezondere levensstijl op na. Er wordt meer gerookt, meer fastfood gegeten. Wat de NHS wel verweten kan worden, is dat relatief meer Britten overlijden aan veelvoorkomende ziekten. Voorbeeld: slechts 51,6 procent van de Britten die lijdt aan darmkanker overleeft de ziekte. In de Verenigde Staten is dat 65,6 procent. 6,3 van de Britten die een hartaanval krijgt sterft binnen dertig dagen. In Zweden is dat 2,9 procent.

Zowel Zweden als de Verenigde Staten kennen grote overheidsbemoeienis met de zorgverlening. In de laatste is meer dan de helft van de zorgmarkt in handen van de overheid. Zorg voor armen en ouderen wordt door de staat betaald. Binnenkort, als de zorghervormingswet van president Barack Obama het overleefd, kunnen nog eens enkele miljoenen Amerikanen aanspraak maken op door de overheid gefinancierde zorg. Daarnaast is de "vrije" helft van de zorg verre van vrij, maar er is enige marktwerking. Verzekeraars en zorgverleners kunnen (nog) zelf bepalen wat zij voor hun diensten vragen. Vraag en aanbod hebben enige invloed op de prijs. Wat een verschil een klein beetje marktwerking kan maken!

Hetzelfde geldt voor Nederland. De marktwerking in de zorg is zeer beperkt, maar de wachtlijsten zijn verdwenen en de kosten van de zorgverzekering stijgen minder snel, omdat er concurrentie is. In het Verenigd Koninkrijk daarentegen probeert de overheid de oplopende kosten een halt toe te roepen door de zorg te rantsoeneren. Bureaucraten bepalen welke behandelingen worden vergoed en hoe lang. (Obama wil hetzelfde systeem in Amerika.) De overheid bepaalt dus in feite hoeveel artsen mogen verdienen en op welke zorg patiënten kunnen rekenen.

Dat is de weg die links op wil wanneer ze zegt dat ze de zorg "efficiënter" wilt maken. Nu zal er op efficiency best nog geld te halen zijn, maar op de langere termijn zet het geen zoden aan dijk. Efficiency is dan ook vooral een eufemisme voor rantsoenering. Uiteindelijk bepaalt de staat hoe lang U in het ziekenhuis mag liggen. Worden de kosten te hoog voor de "maatschappij," dan gaat de stekker eruit.

"Death panels," noemde Sarah Palin het en ze werd er om uitgelachen. Maar bij de Britten bestaan ze wel degelijk. Hoe denkt Emile Roemer daarover?