-Frits Bosch- Is nationalisme levensgevaarlijk? Welke kant gaan we op na november?

Er zijn drie begrippen die dicht bijeen liggen: nationalisme, patriottisme en chauvinisme.

Nationalisme is wanneer er voorliefde bestaat voor het eigen land besturen vanuit een politiek gedachtengoed, ‘ons land eerst’. Patriottisme is een gematigde vorm van vaderlandsliefde, een toewijding aan het land. Chauvinisme is een overdreven vorm van vaderlandsliefde, in een voorkeur voor eigen cultuur, taal en regio en het overmatig ophemelen daarvan.

Nu is het wat moeizaam gesteld met het woord ‘nationalisme’ met name vanuit de nazi periode. Nationalisme ging toen gepaard met racisme, fascisme en afkeer van alles wat etnisch vreemd werd genoemd. Vandaar dat soms gezegd wordt (Guy Verhofstadt!) dat nationalisme staat voor haat en afkeer, terwijl chauvinisme en patriottisme staan voor liefde. Dit laatste lijkt mij ‘hinein interpretieren’. Nationalisme staat niet per definitie gelijk aan etnisch nationalisme en fascisme. Als je dat wel doet, dan zadel je inherent huidige generaties op met wat in het verleden fout is gegaan. Daarin lijken wij helaas gespecialiseerd hedentendage.

Een cruciaal moment voor nationalisme was de geboorte van de natiestaten en de afbraak daarvan in het kader van overdracht van soevereiniteit naar de Europese Unie. Dr Thierry Baudet heeft daarover interessante dingen naar voren gebracht. Vervolgens was van belang voor nationalisme de aanname van de Verklaring van de Rechten voor de Mens in 1789 in Frankrijk. Deze verklaring gaat er van uit dat de mens het recht heeft op een aantal basiszaken om een menswaardig bestaan te kunnen leiden. Die rechten dienen beschermd te worden. Die rechten zijn absoluut en gelden in Kuala Lumpur, Timboektoe en in Oslo. Daar kun je niet aan tornen want dan torn je aan de menswaardigheid.

Cultuur absolutisten stellen dan dat als dit zo is, dan mag/moet je ook stellen dat de ene cultuur superieur is aan een andere. De cultuur van Zweden is superieur aan die van Noord Korea. Flagrante onderdrukking en autocratie is inferieur aan vrijheid en democratie. Er worden immers ook indelingen gemaakt naar failed nations. Cultuurrelativisten zeggen: ‘nee, dat is onjuist want je moet culturen beschouwen vanuit hun sociologische ontstaansgeschiedenis. Met andere woorden: ze kunnen er niets aan doen dat ze zo zijn, het is nu eenmaal zo gegroeid. Ze onderdrukken mensen, maar zo is nu eenmaal geworden. Helaas, pindakaas.

Wij laten daarover geen negatief geluid horen, want dat zou aanmatigend zijn en etnisch nationalistisch bovendien. Op zich is dit correct, maar de ontstaansgeschiedenis van cultuur neemt niet weg dat er goede en minder goede culturen zijn, gelet op het resultaat ervan. En het bewijs is de vluchtelingenstroom. Nu willen China en Rusland af van voornoemde Verklaring, “wij bepalen die rechten zelf wel en de huidige Verklaring is westers en imperialistisch.” Ze tornen aan de menswaardigheid en rechtvaardigen onderdrukking vanuit cultuurrelativisme. Cultuurrelativisme bedekt onderdrukking met de mantel der liefde of liever: de mantel der sociologie. Dat sociologie geen waarde oordelen wil leveren betekent niet dat er niet terechte waarde oordelen kunnen zijn.

De conclusie is dat nationalisme niet inherent slecht is. Het gaat er telkens om hoe je ermee omgaat. Blijf weg van racisme en xenofobie. De wijze waarop wij er thans mee omgegaan is dat we nationalisme per definitie verderfelijk vinden want het leidt tot een afkeer van ‘anderen’. Dat is de teneur en dús hebben we de grenzen open gezet voor mensen van goede en kwade wil, uit culturen goede wil en vooral van kwade wil. Benieuwd of we in november een idee krijgen hoe we daarmee verder omgaan.