Wordt Syrië een vergeten oorlog?

Vlucht MH17, de Israëlische invasie van Gaza, sektarisch geweld in Irak, een voor een verdringen schokkende internationale gebeurtenissen de burgeroorlog in Syrië uit het nieuws. Ten onrechte, want de strijd tussen het regime van president Bashar al-Assad en de verschillende rebellenbewegingen (en de zware gevechten tussen die milities onderling) is de afgelopen weken en maanden niet bepaald in intensiteit afgenomen.

Wel is het karakter van de oorlog veranderd. Na het ineenstorten van wat de Amerikanen “moderate rebels” noemen (deze als “seculier” te omschrijven, zoals sommige Nederlandse media deden, is wishful thinking), hebben nu ook de ultraorthodoxe islamitische milities - verenigd in het Islamitische Front (IF) en zelfs de jihadisten van het Al Qaida gelieerde Jabhat al-Nusra (JaN) het steeds moeilijker zich staande te houden.

De afgelopen week verdreven de jihadi’s van de Islamitische Staat de laatste opstandelingen uit de olierijke provincie Deir Ez-Zor. De ISIS-strijders zijn inmiddels beter bewapend (bij de strijd in Deir-Ez Zor werden in Irak buitgemaakte voertuigen en artillerie ingezet), beter betaald en beter gemotiveerd dan de rebellen van IF, JaN en FSA. Deze laatsten zijn na jaren vruchteloos oorlog voeren tot op het bot gedemotiveerd, velen kozen er dan ook voor de wapens neer te leggen of zelfs zich bij ISIS aan te sluiten. Dit zien we steeds meer, 1000 strijders van de in Idlib opererende Dawud Brigade besloten vorige week hun spullen te pakken en vertrokken met een konvooi van 200 voertuigen naar het Oost-Syrische Raqqa, de “hoofdstad” van de Islamitische Staat. (Hier kunt u een uitgebreide analyse van mijn hand over opkomst en ontstaansgeschiedenis van ISIS lezen.)

Ook in de strijd tegen het regeringsleger, krijgen de rebellen slag na slag te verwerken. Na de recente nederlagen in de centraal gelegen stad Homs, aan de Turkse grens in het noordelijke Lattakia en in het aan de Libanese grens gelegen Qalamoun-gebergte, spitst de strijd tussen Assad en IF/JaN/FSA zich nu toe op Aleppo, de grootste stad van het land. Ook hier hebben de opstandelingen het moeilijk. Nadat ze hun beleg van de strategisch belangrijke Centrale Gevangenis moesten opgeven en uit de industrievoorstad Sjeikh Najar zijn verdreven, dreigen de rebellen in Centraal-Aleppo nu afgesneden te worden van de buitenwereld. Hetzelfde zien we gebeuren in Oost-Ghouta, oostelijk van de hoofdstad Damascus. Het spreekt voor zich dat de constant oplaaiende gevechten met ISIS en zelfs binnen de coaltie van JaN, IF en FSA zelf, de opstandelingen enorm hebben verzwakt.

Assads luchtmacht is begonnen met intensieve bombardementen op ISIS-stellingen in de provinvies Raqqa, Deir Ez-Zor Aleppo. De strijd tegen de jihadisten past uitstekend in de regeringspropaganda die claimt dat de oorlog in Syrië er een is tussen het “moderne” en “seculiere” bewind van de Assads en de “terroristen” die een islamitische staat, gedomineerd door de sharia, voorstaan. Dat Assad dit argument al gebruikte voordat ISIS een factor van belang was in de burgeroorlog, zijn velen inmiddels vergeten. De Syrische president beheerst het spel tot in zijn vingertoppen, hij heeft zolang gewacht en de meer gematigde rebellen bestreden, dat het gewicht van de islamisten onder de opstandelingen steeds zwaarder is gaan wegen. Nu de jihadi’s de opstand volledig domineren, is de houding in Damascus er een van: “zie je wel, told you so!”

Deze week sloeg ISIS terug en behaalde een belangrijke overwinning op het regeringsleger door met een verrassingsaanval het Sha’ar gasveld in het oosten van de provincie Homs te veroveren. Naar schatting 270 militairen, bewakers en medewerkers van het gaswinningsinstallaties kwamen hierbij om het leven, tegenover zo’n 40 gedode ISIS-strijders. Inmiddels komen er berichten binnen dat het regeringsleger Sha’ar heeft omsingeld voor een tegenaanval.

Als dit klopt, zouden we wel eens aan de vooravond van een van de belangrijkste veldslagen in de Syrische burgeroorlog kunnen staan. Tot nu toe heeft ISIS vooral gestreden tegen verdeelde en vaak ongeorganiseerde milities in Syrië en het tot op het bot gedemotiveerde regeringsleger in Irak. Het SAA is een heel ander verhaal. Het Syrische leger is gehard in de strijd en beschikt over tanks, artillerie en vooral een effectieve luchtmacht. Het zal ook voor de ISIS- leiding interessant zijn te zien hoe de mujahedin het doen tegen een echt leger, omdat er inmiddels een meer dan 300 kilometer lange frontlijn tussen de jihadi’s en de regeringssoldaten is: van Aleppo tot de Iraakse grens, ruwweg langs de hele loop van de Eufraat in Syrië.

Update: Tegenaanval van het SAA om het Sha'ar gasveld te heroveren is begonnen.