EenVandaag hamert wéér op fietshelm: zelfs fietsen is levensgevaarlijk

Natuurlijk is ieder individueel ongeluk heftig, maar de manier waarop EenVandaag dit opblaast is typisch voor de tijdgeest: angst zaaien, risico’s overdrijven en Nederlanders een schuldgevoel aanpraten.

Het verhaal van Els wordt gekoppeld aan cijfers over hersenletsel en waarschuwingen van artsen. En ja, een helm kan letsel beperken. Maar het frame dat je zonder helm per definitie onverantwoordelijk bezig bent, is een karikatuur.

Nederland is juist een fietsend land bij uitstek, waar miljoenen mensen dagelijks probleemloos op de fiets stappen. We hebben wereldwijd de veiligste fietscultuur, met vrijliggende fietspaden en infrastructuur die uniek is. Dat sommige onderzoeksinstituten en talkshows dat telkens negeren, is tekenend voor hun drang om alles gevaarlijker te maken dan het is.

Wat experts zelf ook erkennen, is dat het échte probleem de infrastructuur is. Fietsers die naast auto’s van vijftig km/u moeten rijden, gevaarlijke kruispunten, obstakels op fietspaden: dát zorgt voor ongelukken.

Maar daar hoor je EenVandaag minder over. Nee, liever wijzen ze met een moraliserend vingertje naar de burger: draag een helm, anders is het je eigen schuld. Het klassieke patroon van overheid en media: verantwoordelijkheid bij de burger leggen, in plaats van bij beleid en bestuur.

In het item wordt Denemarken genoemd als voorbeeld, waar helmgebruik inmiddels rond de 50 procent ligt. Maar wat ze er niet bij zeggen: Denemarken heeft veel minder fietspaden en een veel gevaarlijker wegennet. In Nederland is de noodzaak van een helm daardoor simpelweg een stuk kleiner.

Dat nuanceverschil verdwijnt volledig in de verslaggeving. Het past niet in de boodschap dat Nederlanders vooral bang gemaakt moeten worden.

Met campagnes als “Zet ’m op” probeert de overheid helmgebruik te stimuleren. Het doel is dat binnen tien jaar 25 procent van de Nederlanders een helm draagt. Maar de vraag is: waar eindigt dit? Eerst een helmplicht voor jongeren, dan voor volwassenen, daarna misschien ook voor wandelaars?

Als het aan angstzaaiende media ligt, is Nederland straks een land waar niemand meer normaal de straat op kan zonder verplicht beschermend pak. Natuurlijk, dat een kind of een oudere die niet gewend is te fietsen zelf zo'n helm draagt: helemaal prima. Maar dat iemand met ervaring ook zo'n ding op moet? Iemand die elke dag op de fiets zit?

Natuurlijk moet iedereen vrij zijn om een helm te dragen. Wie zich veiliger voelt met een helm, prima. Maar laten we ophouden met die constante campagnes en opgeklopte verhalen die suggereren dat fietsen zonder helm levensgevaarlijk is. Nederland is geen oorlogsgebied, maar een fietsland.