Personeelstekort in gevangenis: criminelen zonder begeleiding terug op straat

De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) bevestigt het zwart-op-wit. Door “harde keuzes” en een tekort aan personeel worden veroordeelden sneller losgelaten. En als ze wel hun straf uitzitten, gebeurt dat zonder fatsoenlijke begeleiding of voorbereiding op de maatschappij. Het gevolg? Zij staan straks weer op straat – getraumatiseerd, gefrustreerd en zonder werk of houvast.

De bonden slaan alarm. Verlofbegeleiders kampen massaal met burn-outs. Basisrechten zoals luchten of bezoek gaan nog net door, maar avondrecreatie, agressietrainingen, sollicitatiebegeleiding, traumazorg – het is allemaal wegbezuinigd of stopgezet.

De Dienst Justitiële Inrichtingen zit met de handen in het haar. Personeel dat blijft, doet het uit roeping, niet uit beleidsondersteuning. Nieuwe medewerkers worden halsoverkop op de werkvloer gegooid, zonder fatsoenlijke inwerkperiode. Dat is gevaarlijk – voor personeel én gevangenen.

Het echte probleem ligt dieper. Want hoe zijn we hier beland? Tien jaar geleden sloot Nederland twintig gevangenissen, zogenaamd omdat de criminaliteit daalde. Maar sinds 2020 stijgt het aantal gedetineerden weer. De overheid reageerde niet met heropening of versterking, maar met nietsdoen – totdat de bom barstte.

En dan komt het beleid uit Den Haag zoals altijd neer op één ding: crimineel beschermen, burger laten bloeden. Want wat is de boodschap aan de samenleving als je veroordeelden vervroegd vrijlaat vanwege personeelsproblemen? Het recht heeft geen tanden meer, de straf is een formaliteit geworden.

De mensen die nu op straat belanden, hebben vaak geen werk, geen sociale kring, geen opvang. En steeds vaker gaat het om personen met zware psychische of sociale problematiek, mede veroorzaakt door tekorten in de geestelijke gezondheidszorg. Ze horen niet alleen niet op straat – ze horen in intensieve begeleiding.

In plaats daarvan krijgen ze een schop onder hun voeten en de mededeling: “Succes ermee.” Het is wachten op escalatie. Herhaalrecidive. Nieuwe slachtoffers. Nieuwe trauma’s. Want dit zijn geen fictieve scenario’s, dit is exact hoe criminaliteit werkt als er geen correctie meer is.

Dit soort berichten maken pijnlijk duidelijk hoe ver Nederland is afgezakt. De staat kan zijn meest fundamentele functies niet meer uitvoeren. Straffen kunnen niet meer worden uitgevoerd. Re-integratie bestaat niet meer. En het personeel, ooit de ruggengraat van de rechtsstaat, is massaal op de vlucht.

De overheid heeft het zover laten komen. Keer op keer is gekozen voor bezuiniging, reorganisatie, schaalvergroting en politieke lafheid. Wie de criminaliteit liet vieren omdat het “wel meeviel”, ziet nu het effect: een gevangeniswezen dat kraakt, bezwijkt en functioneert op het absolute minimum.

Een samenleving zonder orde en gezag is ten dode opgeschreven. En dat is precies wat hier dreigt. Als zelfs criminelen niet meer vastgehouden kunnen worden – laat staan heropgevoed – dan is de rechtsstaat niet aan het wankelen, maar al aan het vallen.

Er moet nú actie komen. Meer personeel. Heropende cellen. Echte re-integratie. En bovenal: het fundamentele besef dat veiligheid en gezag niet optioneel zijn, maar de basis van een beschaafd land.

Zonder die basis is er geen vertrouwen. Geen rust. En geen toekomst.