De sfeer in Turkije wordt steeds grimmiger

Vanaf het begin van de demonstraties in Turkije heeft DDS duidelijk geprobeerd te maken waar het de demonstranten echt om gaat. Dit gaat niet alleen over Erdogans autoritaire bestuursstijl, maar ook over zijn beleid. Veel seculieren hebben het gevoel dat Erdogan Turkije in, drukte een vrouwelijke demonstrant me gisteren bijvoorbeeld nog op het hart, "een tweede Iran" wil transformeren.

Daarnaast toonde ik met foto's en video's vanuit Izmir aan dat de demonstranten geen 'hooligans' waren, maar volstrekt normale mensen. Mensen zoals u en ik. Hele gezinnen kwamen zelfs opdagen bij de betogingen, die eerst en vooral een leuk familie-uitje waren. Er werd gedanst, gehost en gelachen.

De afgelopen dagen is die sfeer echter drastisch veranderd. De gezichten staan grimmig, serieus. Af en toe probeert één van de organisatoren de boel nog op te fleuren door leuke leuzen te scanderen en mensen op te roepen te gaan 'springen' en dansen, maar daar wordt eigenlijk nauwelijks meer op ingegaan. Mensen die foto's maken worden raar aangekeken en het wordt met de dag lastiger om mensen aan te spreken over het hoe en waarom van de demonstraties, of hun mening over het nieuws van de dag.

Natuurlijk weerhoudt die moeilijkheid mij er niet van om het toch te proberen (praten) en te doen (foto's maken). Gisteravond resulteerde dat jammer genoeg in enkele spannende momenten.

Toen ik bezig was met het fotograferen van het midden gedeelte van de optocht en het laatste deel ervan werd ik namelijk opeens omringd door een groep boze betogers. Ze duwden me naar achteren en schreeuwden in mijn gezicht. "Wie ben je? Waarom maak je zoveel foto's? Nou, nou?! Geef antwoord! Werk je voor de burgerpolitie? Ja he? JA HE?'

In de afgelopen twee weken kreeg ik eerder dat soort vragen, maar nooit op zo'n agressieve manier en nooit door een grote groep - het waren altijd individuen die het kalmpjes vroegen. Ik probeerde uit te leggen dat ik een Nederlandse journalist ben en dat ik hier steeds over schrijf - ik gaf ze mijn visitekaartjes - maar dat werd opeens niet langer geaccepteerd. 'Waar is je paspoort? WAAR IS JE PASPOORT?'

Natuurlijk had ik die niet bij me. Ik had wel een blauwe kaart - een verblijfsvergunning die ook functioneert als binnenlands ID-bewijs in Turkije. Ik liet 'm zien. Nog steeds liet de groep me niet met rust. Er kwamen andere, goed bedoelende demonstranten bij die de anderen ervan probeerden te overtuigen dat ik echt een buitenlandse journalist ben. Alweer werd dat niet niet geaccepteerd. Ik zou ze mijn paspoort moeten laten zien, en ga zo maar door.

De sfeer werd steeds bedreigender en stond zelfs op het punt uit de hand te lopen. Ik begon terug te schreeuwen: wie dachten die mensen eigenlijk dat ze waren? Laat me met rust. De persvrijheid geldt ook hier. Waarom doen jullie waar jullie Erdogan van beschuldigen? Hoe durf je me eigenlijk te bedreigen? Ik doe mijn werk, met of zonder jullie toestemming. Het is leuker als jullie meewerken, maar zo niet, nou ja, dan ga ik er toch gewoon mee door. Wat wil je daaraan doen, gast? En als je het over Erdogan hebt, ik ben juist één van zijn critici in de media; iemand die de demonstranten vanaf het begin eerlijk behandelt. Vervolgens behandel je me zo? Oh nee, man, oh nee. Echt niet.

Op dat moment kwamen er meer demonstranten bij die doorhadden hoe de vork in de steel zat. Ze kwamen naast me staan en legden uit dat ik al vaker over de betogingen had geschreven. Langzaam begon het besef te dagen bij de anderen dat ik was wie ik zei te zijn. "Sorry, sorry, excuus", hoorde ik van alle kanten. De meute om me heen verdween opeens. Samen met wat mensen die het voor me opnamen liep ik terug naar de optocht, onderwijl met ze pratend.

Natuurlijk was ik nog steeds boos: hoe konden ze zich in vredesnaam zo gedragen? Wat een intimidatiepraktijken! Ja, werd mij uitgelegd, het was niet juist. Maar is het echt zo raar? Zie je wat er in andere steden gebeurt? En ook hier in Izmir, met de burgerpolitie?

Combineer dat met de enorm harde politieacties in andere steden, met name in Ankara en natuurlijk Istanbul (gisteravond!) en het feit dat zelfs advocaten eraan moeten geloven, en je begrijpt opeens waarom de demonstranten hun onschuld zijn kwijtgeraakt.

Het ergste van dit alles is natuurlijk dat het de komende dagen en weken weleens nóg grimmiger kon worden. Erdogan past zijn houding namelijk niet aan. Sterker nog, hij heeft zijn eigen aanhang opgeroepen om dit weekeind de straat ook op te gaan om 'tegendemonstraties' te houden. Je hoeft geen nucleaire wetenschapper te zijn om te voorzien waar dat op zal uitdraaien.

De spanningen nemen dus toe. Voor vandaag staan er gesprekken tussen de regering en sommige demonstranten op de agenda, maar ik vermoed niet dat daar veel goeds van zal komen. 

Afijn, de komende dagen hoort u natuurlijk meer van DDS uit Turkije. Zo staat het op de agenda om binnenkort naar Ankara en / of Istanbul af te reizen om daar rechtstreeks verslag te doen van de situatie.