Euro caroussel draait op volle toeren

Onmiddellijk begint het gespeculeer over oorzaken en gevolgen: zal het taperen worden uitgesteld na deze tegenvaller? Zijn er andere dan conjecturele oorzaken? Het is een teken aan de wand zo te zien hoe een enkele tegenvaller de prognoses tot rijp voor de prullenbank terugbrengen. Zo labiel is de door crisis geteisterde economen wereld.

De euro caroussel draait intussen alweer op volle toeren. Van Rompuy heeft voor de zoveelste keer geponeerd dat de crisis voorbij is, Barosso valt hem opgewekt bij. Griekenland bereikt zelfs een begrotingsoverschot (door als truk uit de mouw de verschuldigde rente over de staatsschulden voor het gemak niet mee te tellen), Ierland kan weer op eigen benen proberen te staan, Spanje groeit weer een heel klein beetje en de rente op obligaties van het zuiden daalt. Helaas gaat het in Italië en Frankrijk juist bergafwaarts en is de vooruitgang in de eurozone vergeleken met die in het het Verenigd Koninkrijk en de VS (en de rest van de wereld) heel magertjes. Alleen Duitsland floreert, daar groeit de export en het overschot op de handelsbalans neemt toe. Alleen de binnenlandse consumptie hapert nog. Brussel kapittelt Duitsland voor deze groei in plaats van blijdschap te tonen dat tenminste één land de zaak op het spoor houdt. Wat zegt deze uiterst fragiele economische opleving?

Als we de voorwaarden in het Stability and Growth Pact als keurmerk nemen voor het stadium waarin de crisis verkeert, het "balanced budget" (0% tekort) met een tolerantie van  -0,5% en een staatsschuld van maximaal 60 % van het GDP binnen een tijdperk vanaf 2012 in twintig jaren te bereiken, dan verkeren we begin 2014 nog steeds in het neergaande stadium en verdiept de financiële crisis zich nog steeds, ondanks de geringe economische opleving.

De prognose van het OECD van november 2013 geeft aan dat in 2015 de staatschuld van de totale eurozone verder zal zijn toegenomen tot 106,8 % van het eurozone GDP (hetzelfde percentage als de staatsschuld van de VS) en het begrotingstekort zal zijn teruggelopen tot - 1,8 procent. Een, zij het geringe, economische vooruitgang is daarin vercalculeerd. Een vermindering dus van het begrotingstekort, maar nog steeds een tekort dwz nog steeds verder oplopende staatsschuld die dan 46% hoger ligt dan de S&G norm. Ruw gerekend zou bij gelijkblijvend GDP er gedurende 20 jaar 2,3% minder moeten worden in de eurozone uitgegeven dan er binnenkomt om aan die voorwaarden te voldoen. Bij een economische groei van 2% per jaar en een balanced budget zou hetzelfde resultaat bereikt worden. Voorlopig is daar geen enkele uitzicht op.

Bovendien is er een verschil tussen een economische vooruitgang die het GDP doet oplopen en een begroting die in balans is. Het eerste is het werk van de echte economie, het tweede de wijze waarop de overheid met haar deel van het GDP omgaat, meer uitgeeft dan haar deel, minder uitgeeft dan haar deel. Ook bij een groeiende economie kan zo toch een begrotingstekort en dus een grotere staatsschuld ontstaan. Dat is in de eurozone het geval en zal gezien de prognoses nog lange tijd zo blijven. Gedurende die tijd verdiept de crisis zich dus nog steeds.

De wijze waarop tot nu toe de eurozone heeft getracht het evenwicht te herstellen is louter een begrotingsspel geweest van ECB, lidstaten en banken waarbij een maximale grens van 3% begrotingstekort werd voorgeschreven die door de meeste lidstaten nog niet is bereikt en waar bovendien wordt getracht die te bereiken door in plaats van de overheidsuitgaven te verminderen het overheidsdeel van het GDP te vergroten door belastingverhoging en lastenverzwaringsmaatregelen. Hierdoor wordt het private deel van het GDP, door het bedrijfsleven en de burgers te gebruiken, sterk verminderd met ernstige gevolgen voor de binnenlandse consumptie en economische bedrijvigheid waardoor indien de export dat niet compenseert het GDP terugloop en er economische krimp onstaat. Het middel heeft dus als bijwerking dat de economie wordt geschaad, terwijl die juist de oplossing op lange termijn zou moeten brengen. 

De grens van 60% staatsschuld is daarbij volkomen losgelaten hetgeen de rentelasten erover doet oplopen hetgeen de financiële situatie nog verergert, vooral in de zuidelijke lidstaten die door hun benarde economische situatie torenhoge rentelasten krijgen die zij niet kunnen opbrengen, hun schulden zijn niet meer "sustainable". Zij zitten in de wurggreep van het beruchte "one size fits nobody" systeem van de euro waardoor traditionele ingrepen zoals devaluatie niet meer voorhanden zijn en zij overgeleverd worden aan bailouts met nog verstikkender voorwaarden door ECB, IMF en eurozone voor hun economische bestel dat nog verder inzakt en tot meer dan 25% werkloosheid leidt.

Bailouts die daardoor nog minder geld voor de economie in de andere lidstaten overlaten (looptijd soms dertig jaar met een rentepercentage van 1,5%, de eerste jaren zonder rentebetaling, hetgeen al aangeeft wat voor soort hulp het is). Die werkloosheid is een goede indicator voor de stand van de economie. Zie de VS waar het percentage werklozen (in feite werkzoekenden) als toetsteen voor het afbouwen, het taperen, van het geldinpompen door de Fed wordt gezien. Werkgelegenheid en economie hebben soortgelijk DNA. Alleen het opbouwen van de economie leidt tot groeiende werkgelegenheid en dat opbouwen moet landelijk bepaald kunnen op basis van de specifieke mogelijkheden van dat land en de europolitiek als keurslijf verhindert dat.

Zolang dat probleem niet is opgelost is er niets opgelost. Op eigen benen met eigen munt.