Dr. Gert Jan Mulder: Een bondgenootschap van lastenverdeling, of een façade van afhankelijkheid?
De wereld gaf in 2024 naar schatting $2,7 biljoen uit aan defensie, waarvan bijna 40% afkomstig was uit één land: de Verenigde Staten¹. Europa, inclusief economische grootmachten als Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, blijft daarentegen ver achter — niet alleen in absolute cijfers, maar ook in politieke wil. En toch spreken we over de NAVO als een bondgenootschap van gelijken. Hoe houdbaar is dat verhaal nog?
De Amerikaanse schouder: kolossaal en alleen
De VS spendeerden in 2024 $997 miljard aan defensie, een stijging van 5,7% ten opzichte van het voorgaande jaar². Ter vergelijking: de hele Europese Unie, samen goed voor ruim 440 miljoen inwoners, komt met moeite boven de $350 miljard uit³. Nederland geeft met zijn 23 miljard dollar nog niet eens 2,5% uit van het Amerikaanse defensiebudget — terwijl het wél mee beslist, meepraat en vaak zelfs meeklapt als het Amerikaanse leger elders ter wereld optreedt.
De feiten liegen niet. Er is geen sprake van een eerlijk verdeelde last, en dus ook niet van een evenwichtig bondgenootschap. Wat de NAVO verbindt, is niet gedeelde verantwoordelijkheid, maar gedeelde afhankelijkheid van één dominante partij: de VS.
De Europese roep om herbewapening
Tegelijkertijd klinken in Brussel en Berlijn steeds luidere stemmen voor herbewapening. Duitsland heeft na decennia pacifisme een “Zeitenwende” uitgeroepen. Frankrijk spreekt over Europese strategische autonomie. Ursula von der Leyen bepleit een Europese oorlogsindustrie ter waarde van honderden miljarden⁴. Maar dan rijst de logische vraag: tegen wie?
Tegen Rusland?
Laten we het beest bij de naam noemen. De militaire heroriëntatie van Europa wordt vrijwel uitsluitend gelegitimeerd door de dreiging uit Moskou. Maar de Russische defensiebegroting bedraagt $149 miljard — een bedrag dat in geen enkele verhouding staat tot het gecombineerde NAVO-budget van meer dan $1,5 biljoen⁵. Op papier is Rusland klein. Maar dat is het punt niet.
Het werkelijke gevaar van Rusland ligt niet in zijn omvang, maar in zijn afschrikking. Rusland beschikt over het grootste nucleaire arsenaal ter wereld en heeft bovendien een breed scala aan geavanceerde tactische, hypersonische en middellangeafstandswapens ontwikkeld die technologisch vaak superieur zijn aan wat de NAVO aan de Europese zijde van de grens kan inzetten.
En daar wringt de schoen: als het ooit echt op een confrontatie aankomt, dan is Rusland niet te verslaan zonder dat de prijs onvoorstelbaar hoog wordt. Wie meent dat Moskou een conventioneel verlies zou accepteren zonder escalatie, begrijpt niets van de Russische doctrine — noch van haar geschiedenis.
Dus ja, men kan aan Europese kant nog honderden miljarden extra spenderen, maar dat verandert niets aan het fundamentele feit dat Rusland, indien echt in het nauw gedreven, alles op alles zal zetten — tot het bittere einde. In zo’n scenario blijft er weinig over om te “winnen”.
(Artikel gaat verder onder deze afbeelding)
Of toch tegen China?
Dan resteert China, met een budget van $314 miljard. Maar China heeft zich tot nu toe grotendeels beperkt tot de eigen regio — Taiwan, de Zuid-Chinese Zee — en heeft geen militaire expansieambities richting Europa getoond. Als China al een tegenstander is, dan is dat er vooral één in de sfeer van handel, technologie en diplomatie, niet van tanks en troepen.
Het ongemakkelijke antwoord
De onuitgesproken waarheid is dat Europa zich wapen aan het aanhopen is zonder duidelijk vijandbeeld. Er is geen werkelijke oorlogsdreiging op het continent, afgezien van een proxyconflict in Oekraïne, waarin alle partijen medeverantwoordelijkheid dragen. Wat resteert, is een façade van dreiging die vooral dient om structurele herverdeling van publieke middelen te rechtvaardigen: weg van sociale uitgaven, richting defensie en industrie.
Het is dus geen oorlog tegen Rusland, noch tegen China. Het is een ideologische oorlog om de oude wereldorde te handhaven: waarin het Westen (in het bijzonder de EU) economische, culturele en technologische dominantie probeert te behouden, ondanks het verval van zijn demografisch en moreel gezag.
Conclusie: waar is dit allemaal voor?
De enige vraag die overblijft: waarom? Waarom zouden we honderden miljarden investeren in wapens, tanks, F-35’s en munitiedepots als we niet eens weten of — en tegen wie — we ze zullen inzetten?
Als Rusland werkelijk de dreiging is die wordt geschetst, dan hebben we met de VS aan onze zijde meer dan voldoende slagkracht om dat gevaar het hoofd te bieden. En als dat niet zo is — wat alle feitelijke cijfers suggereren — dan zijn we bezig aan een gevaarlijke pantomime: van bewapening zonder richting, afhankelijkheid zonder wederkerigheid, en politiek zonder realiteitszin.
⸻
Bronnen:
1. SIPRI (2024). Global Military Expenditure Database.
2. Visual Capitalist / Voronoi. “Global Military Spending 2024”.
3. European Defence Agency (EDA), Defence Data 2023.
4. Ursula von der Leyen speech, EDA Defence Summit, maart 2024.
5. NATO Press Office. NATO Defence Expenditures of 2024.
Ga verder met lezen
Dit vind je misschien ook leuk
Laat mensen jouw mening weten