-Dr. Gert Jan Mulder- False Flag Operations: Geschiedenis, Werking en Voorbeelden

Op 18 september 1931 blies het Japanse leger een deel van een spoorlijn in Mantsjoerije op. China werd verantwoordelijk gehouden, hetgeen Japan een excuus gaf om het gebied te bezetten. Deze daad wordt algemeen erkend als een schoolvoorbeeld van een false flag operation (Young, 1998).

Op 27 februari 1933 ging het Duitse parlementsgebouw in vlammen op. De nazi’s wezen direct naar communisten en gebruikten het incident om burgerrechten in te perken via de Reichstagsbrandverordening. De ware toedracht blijft onderwerp van debat, maar het incident functioneerde wel als katalysator voor de machtsconsolidatie van Hitler (Hett, 2014).

Kort voor de inval in Polen organiseerde de SS meerdere schijnincidenten, waaronder de beruchte aanval op het radiostation van Gleiwitz. Duitse soldaten vermomden zich als Polen en simuleerden een aanval, waarmee Duitsland de invasie rechtvaardigde (Shirer, 1960).

Tijdens de Koude Oorlog stelde de Amerikaanse generale staf voor om zelf terroristische aanslagen te ensceneren, zoals het neerhalen van een passagiersvliegtuig, en Cuba hiervan de schuld te geven. Het plan werd door president Kennedy afgewezen, maar de documenten zijn later vrijgegeven (U.S. National Security Archive, 1997).

In Rusland werden verschillende flatgebouwen opgeblazen waarbij honderden burgers omkwamen. Officieel werden Tsjetsjeense separatisten beschuldigd, maar onderzoekers en dissidenten suggereerden dat de Russische geheime dienst (FSB) betrokken was om steun voor een nieuwe oorlog in Tsjetsjenië te creëren (Politkovskaya, 2003).

Meerdere chemische aanvallen, onder andere in Ghouta (2013) en Douma (2018), werden toegeschreven aan het regime van Assad. Hoewel westerse inlichtingendiensten en de OPCW dit grotendeels bevestigden, claimden Rusland en sommige onderzoekers dat rebellen de aanvallen in scène hadden gezet om buitenlandse interventie uit te lokken. Bewijs is omstreden en politiek geladen (OPCW, 2018).

Tijdens de inname van de Krim verschenen gewapende mannen zonder insignes, de zogenoemde “groene mannetjes”. Rusland ontkende aanvankelijk betrokkenheid en beweerde dat het lokale milities betrof, maar later gaf Poetin toe dat het om Russische troepen ging (Galeotti, 2019).

In de 21e eeuw worden false flags ook toegepast in cyberspace. Hackers plaatsen digitale sporen die lijken te wijzen naar vijandige staten, zoals Noord-Korea of China, terwijl de aanval elders vandaan komt. Dit maakt attributie uiterst complex (Rid, 2020).

De term false flag wordt in de publieke opinie vaak misbruikt. Grote aanslagen zoals 9/11 of school shootings in de VS worden door complotdenkers regelmatig als false flag bestempeld, meestal zonder bewijs. Tegelijkertijd toont de geschiedenis aan dat staten wél in staat en bereid zijn dergelijke operaties uit te voeren. Kritisch burgerschap en grondige journalistiek blijven dus essentieel.

False flag operations zijn geen loutere complotfantasieën, maar historisch aantoonbare fenomenen. Ze illustreren hoe misleiding kan worden ingezet om oorlogen te rechtvaardigen, macht te consolideren of publieke opinie te sturen. In de moderne tijd verplaatsen ze zich steeds meer naar het digitale domein, waardoor waarheid en propaganda moeilijker te scheiden zijn.

Wanneer een incident onmiddellijk leidt tot oorlog of ingrijpende beleidswijzigingen, is het daarom noodzakelijk om kritisch te blijven en de vraag te stellen: wie profiteert hiervan?

• Galeotti, M. (2019). Armies of Russia’s War in Ukraine. Osprey Publishing.

• Hett, B. C. (2014). Burning the Reichstag: An Investigation into the Third Reich’s Enduring Mystery. Oxford University Press.

• OPCW. (2018). Report of the OPCW Fact-Finding Mission in Syria. Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons.

• Politkovskaya, A. (2003). A Dirty War: A Russian Reporter in Chechnya. Harvill Press.

• Rid, T. (2020). Active Measures: The Secret History of Disinformation and Political Warfare. Farrar, Straus and Giroux.

• Shirer, W. L. (1960). The Rise and Fall of the Third Reich. Simon & Schuster.

• U.S. National Security Archive. (1997). Operation Northwoods. Retrieved from https://nsarchive2.gwu.edu/news/20010430/northwoods.pdf

• Young, L. (1998). Japan’s Total Empire: Manchuria and the Culture of Wartime Imperialism. University of California Press.