-Gastcolumn- Hoe de voedselindustrie u misleid

Eerst even over de marketing. Het doel bij elke marketing is om de klant te overtuigen een bepaald product te kopen. Dit gebeurt met mooie reclames en mooie woorden die vrijwel nooit met feiten onderbouwd zijn. Er wordt iets moois voorgesteld dat een bepaald verlangen creëert. Voorbeelden zijn reclames waarbij oude Italiaanse vrouwtjes verse tomatensaus of pizza’s maken, maar in werkelijkheid worden deze producten natuurlijk gewoon door machines in de fabriek gemaakt, waar dus niks vers aan is.

Ook nostalgie werkt goed, een reclamefilmpje van een oude setting van oma’s vers gemaakte hutspot of iets dergelijks wat in dit geval ook natuurlijk gewoon in de fabriek gemaakt wordt, werkt goed op mensen en geeft de verlangen naar iets van vroeger wat heel goed was maar er eigenlijk niet meer is. Ook als er duidelijk niet geclaimd kan worden dat iets gezond is, worden woorden als de sensatie en het gevoel erbij gebruikt om een bepaalde sfeer en verlangen te creëren dat men het product gaat kopen. Minder onschuldig is dat deze marketing ook op kinderen gebruikt wordt. Zij zijn hier minder weerbaar voor en worden verleid tot bepaald snoepgoed. Ook hierbij wordt net gedaan alsof het product verantwoord is, wat dit duidelijk niet is.

Nu iets over het onderzoek van voedselwetenschappers die er niet zijn om een product gezonder te maken, maar alleen om de smaak op het juiste niveau te brengen zodat het nog beter verkoopt. Hierbij wordt als niveau het bliss-moment gebruikt, dit is precies de juiste smaak. Precies zoet, zout en/ of vet genoeg zodat het onweerstaanbaar is voor mensen en als een soort verslaving werkt, waarbij mensen er nog meer van willen hebben. Voorbeelden hierbij zijn chips die net genoeg zout en smaakversterkers hebben dat mensen er meer van willen hebben. Verder zijn deze slimme onderzoekers in staat bepaalde niet zulke lekker smaken in een voedsel product te maskeren door bijvoorbeeld meer zout, suiker of vet toe te voegen.

Volgens voedselwaakhond foodwatch is ruim 70% van de producten die in de supermarkt liggen zogenaamd ultra-processed food, oftewel sterk bewerkt fabrieksvoedsel. Sterk bewerkt fabrieksvoedsel is voedsel dat 60% zout bevat en 93% suiker en/ of zout. Behalve het hoge gehalte aan vet, zout en suiker bevat deze categorie voedsel bovendien weinig mineralen, vezels en vitaminen. Bovendien is het voedsel dat makkelijk weg te werken is en met het bliss-moment heeft dit dus ook een verslavende werking.

Bewerkt voedsel is dus niet gezond en zeker ultra bewerkt voedsel is dat niet. Een goede vuistregel is dan ook dat als de ingrediëntenlijst achterop de verpakking erg lang is en de woorden moeilijk uit te spreken zijn, dat men waarschijnlijk met een bewerkt of zelfs ultra bewerkt voedselproduct te maken heeft.

Helaas is de voedingsindustrie nog lang niet uitgespeeld met het produceren van dit schadelijke bewerkte voedsel en zet het zelfs een tandje bij. In Nederland was al bekend dat men in bepaalde fastfoodrestaurants patat bakt in siliconen om het langer houdbaar te houden en deze patat lijkt ook lange tijd niet te vergaan, in tegenstelling tot patat vers en onbewerkt van de aardappel.

Wellicht dacht men dat het hier bij zou blijven, maar helaas. In Amerika is men met een andere techniek begonnen om fruit lang houdbaar te houden. Het bedrijf dat dit doet heet Apeel. De techniek die ze hierbij gebruiken is een soort coaten. Ze spuiten dan een soort chemisch goedje op de schillen van fruit zoals appels, avocado’s en bananen en dit beschermt het fruit tegen het bederven ervan. Klinkt natuurlijk heel mooi, alleen is dit chemische spul niet gezond voor mensen om te consumeren. Wellicht zult u zeggen dat dat niet uitmaakt omdat dit spul immers op de schil zit, maar zo simpel is het helaas niet. De chemische substantie trekt namelijk door de schil heen in het vruchtvlees van de vrucht en dus krijgt de consument het alsnog te eten. In Nederland zijn deze vruchten er naar mijn weten nog niet, maar dit zou wel kunnen komen.

Wat sinds 1 januari 2023 wel al goedgekeurd is in Nederland is het verwerken van insectenmeel in voedselproducten. Je moet dan denken aan brood, pizza en veel andere producten die bloem gebruiken, maar het schijnt ook in ander soort voedsel verwerkt te kunnen worden. Onduidelijk is nog in hoeverre dit al gebruikt wordt in de voedselindustrie en wat precies de Latijnse naam is die op het etiket komt te staan om dit aan te geven. In het algemeen worden krekels gebruikt voor het maken van dit insectenmeel. Deze krekels bevatten een substantie die chitine heet. Dat is door mensen eigenlijk niet goed te verwerken en dus erg schadelijk voor menselijke consumptie. Omdat deze dieren zo klein zijn, zijn organen als darmen vrijwel onmogelijk te scheiden van de rest. Labonderzoek waarbij een aantal potjes met insectenmeel onderzocht werden hebben al aangetoond dat de maag en darminhoud dus ook meekomen met dit insectenmeel. En ook dat komt de consumptie van dit product niet ten goede.

Behalve bewerkt voedsel gaat het vaak ook al mis bij het verbouwen van groente en fruit. Behalve de pesticiden die gebruikt worden op groente en fruit en die schadelijk gevolgen kunnen hebben voor mensen, zijn er ook bedrijven als Monsanto die genetische manipulatie toepassen op groente en fruit. Dit bedrijf produceert onder andere de zaden die boeren wereldwijd kunnen kopen die zo genetisch gemanipuleerd zijn dat ze resistent zijn tegen bepaalde ziektes die een deel van de oogst kunnen laten mislukken. Sommige mensen zijn wellicht in de veronderstelling dat dit een nobel bedrijf is met nobele bedoelingen, maar het tegendeel is het geval. Dat de zaden van dit bedrijf resistent zijn tegen ziektes betekent niet dat deze zaden de ziektes niet dragen. Dit ondervonden onder andere Mexicaanse boeren die mais verbouwden, de helft van hun akkers waren biologisch en de andere helft had mais van Monsanto. De ziektekiemen van de Monsanto-mais vlogen over naar de biologische mais die hier niet tegen opgewassen was. Het gevolg was dat de hele oogst van de biologische mais mislukte.

Een ander kenmerk van deze Monsanto-zaden is dat het zogenaamde terminator-seeds zijn, dit betekent dat men de zaden niet nogmaals kan gebruiken voor de volgende oogst, maar slechts een keer. Monsanto was dus in staat met genetische manipulatie zaden te creëren die slechts een keer gebruikt konden worden, waarna de klant van Monsanto genoodzaakt is nieuwe zaden te bestellen bij Monsanto voor de volgende oogst, elke keer opnieuw. In India waren ze hier echter niet van op de hoogte. Na de eerste oogst hadden ze de terminator-seeds verzameld voor een volgende oogst die dus mislukte. Het gevolg hiervan waren veel zelfmoorden onder boeren in India die zeer afhankelijk waren van deze oogst.

Om positief te eindigen wil ik graag meegeven wat je kan doen als alternatief. Een duidelijk alternatief is natuurlijk geen bewerkt voedsel eten en dus onbewerkt en veel verse producten kopen en eten. Er zijn veel initiatieven zoals biologische winkels, groenteboeren en pluktuinen waar je in ieder geval voor fruit en groente terecht kan. Maar ook voor vers vlees en eieren kan je naar lokale boeren. Ook zijn er online websites bij lokale boeren die samenwerken om verse producten te leveren en bovendien de boeren financieel verder helpen.

Een groot probleem is voor veel mensen dat het zo makkelijk is om de boodschappen bij reguliere supermarkt te halen, waar veel minder verse producten verkrijgbaar zijn. Het zou dan ook mooi zijn als men op grote schaal gaat proberen dit gemak te doorbreken en dat men zich bewust wordt van ongezond bewerkt voedsel van de voedingsindustrie en dit ongezonde eten links laat liggen en juist de mensen helpt en ondersteunt die wel gezond voedsel produceren zoals de eerder genoemde alternatieven. Mijn hoop is dat ook dat dit een gewoonte of zelfs een trend zal gaan worden. Dus zoals ze in Engeland zo mooi zeggen: "Put your money where your mouth is!"