-Dina-Perla Portnaar- In een tijd waarin zoveel clowns microfoons hebben, wil ik hen beoordelen op karakter

Laat één ding duidelijk zijn: dit is geen aanval, maar een diagnose. Juist vanuit een rechtse betrokkenheid beschreven. Ik ben rechts. Als geen ander begrijp ik de staat waarin Nederland zich bevindt. De aankomende verkiezingen zijn letterlijk nu of nooit. Erop of eronder. Ik houd mijn hart vast. Als extreem-links wint, is het echt voorbij.

De realiteit is dat niemand per se een probleem heeft met demografie of een veranderend straatbeeld. Nou ja, een racist. Maar niet een gemiddelde burger. Het gaat niet om een beetje ‘terugduwen’ en een gesluierde vrouw vragen of ze in de tram kan opschuiven zodat ik erbij kan zitten. Dit is een handen-en-voeten-waarneming. Een kleuteranalyse.

Tuurlijk, haal er als opiniemaker die hiermee komt nog even een rabbijn bij en je punt over een veranderend straatbeeld is gemaakt. Je hebt er gewicht aan gegeven. Hoe luidt de uitspraak van Winston Churchill ook alweer? “Een verzoener is iemand die een krokodil voedt in de hoop dat hij als laatste wordt opgegeten.”

Het gaat om een heleboel problemen die al bestaan of die in rap tempo op ons af komen. Waar we nog altijd geen oplossingen voor hebben. Tot aan letterlijk (!) dreigingen zoals een coup aan toe. Een religieuze staatsgreep buiten de wettelijke orde om. Tsja, geweld is altijd buiten de wettelijke orde om... Snel en geconcentreerd, dus zonder langdurige strijd zoals bij revoluties. Drie maal raden welke krokodillen dan als eerste op het menu staan?

Dát is waarom ik op inhoud de rechterflank serieus neem en hen een plek aan tafel gun. Niet om vredelievende mensen die net iets anders leven dan ik en verder geen vlieg kwaad willen doen terug te duwen. Bijvoorbeeld hardwerkende en belastingbetalende gelovigen zonder theocratische drang. Zonder heilige oorlog… Zij vormen níet de allergrootste dreiging voor ons collectieve waardesysteem.

Maar het kwartje wil maar niet vallen. Mensen zijn hier al jaren zo verwend, dat ze zich beschut wanen en niet bevatten hoe dichtbij dit soort dreigingen zich bevinden. Hoe religieuze dreigingen in elkaar zitten. Zo kan Ingrid Coenradie alvast haar spullen bij JA21 pakken en bij extreem-links aanschuiven. Of de politiek maar beter verlaten.

Als Coenradie vast wil houden aan het idee van politieke verbinding en het gezonde midden (wie is daar nou geen voorstander van, maar dringt het wel door waarin we ons bevinden?), dan is D66 een uitstekende fit. De partij van de verbinders die, als het erop aankomt, een mes in de rug steken. Wie vervolgens bijkomt van de aanslag, ontwaakt met de hoop dat de nuttige medestanders de politiek nou eens gaan verlaten. In plaats daarvan verlaten de meesten van hen het land in gedesillusioneerde toestand.

Niemand heeft er baat bij als het rijkdom van klassieke normen en waarden, zelfs mild conservatisme en besef van traditie, beschaving en menselijke maat, wordt ondergesneeuwd door types die niet op ideeën uit zijn, maar op invloed. Die zich in de schijnwerpers dringen. Niet dankzij visie, maar dankzij wat psychologen de dark triad noemen. Oftewel, narcisme, Machiavellisme en psychopathie.

Het patroon is onmiskenbaar. Er is bewondering voor kracht, minachting voor empathie en een fascinatie voor chaos. Deze figuren zijn niet geïnteresseerd in inhoud, maar in dominantie. Ze voeren geen strijd van ideeën voor collectieve vooruitgang, maar van egocentrische hiërarchie voor eigen gewin.

Nog eens, het probleem is niet dat rechts tekortschiet in denkkracht. Het probleem is dat rechts zich al jaren verliest in de psychologische duisternis van zelfvergoding, manipulatie en gevoelloze kilte. Ze genieten van vernederen (de naarste omgang zoals pesten, roddelen, uitsluiten en gemene briefjes), vervormen (ze maken iets van anderen wat ze niet zijn) en verleiden (vriendjespolitiek en barterdeals). Vaak onder het mom van authenticiteit en onafhankelijkheid.

Ik hoef er geen voorbeelden bij te halen. Wie X in de afgelopen week open heeft gehad, heeft al het gescheld en ellebogenwerk maar weer eens in geuren en kleuren kunnen aanschouwen. Al twintig jaar houd ik dag in dag uit bij wat al die opiniemakers, journalisten en politici beweren. Hoe ze zich door de jaren ontwikkelen. En al twintig jaar zie ik bij sommigen geen enkele rijping in de vorm van volwassenheid.

Mensen die inmiddels in hun veertiger, vijftiger, zestiger en zeventiger jaren zitten… Geen twintigers of dertigers die wellicht nog niet beter weten, of voor hun plek knokken. Op inhoud wil ik adviseren om zelfs harder gaan. Juíst. Maar niet op de persoon en altijd met gratie, klasse en fatsoen. Niet met zelfhaat geprojecteerd op de concurrenten in de vorm van tirades.

Waarom is vooral de reactionaire rechterflank zo kwetsbaar voor dit psychologisch profiel? Waarom gaan zoveel publieke figuren op rechts gepaard met pestgedrag, zelfverheerlijking en scoringsdrift? Omdat bepaalde ideologische kaders, zoals geloof in hiërarchie, identiteit en nationale grootsheid, een magneet zijn voor mensen die niet naar waarheid zoeken, maar naar controle.

Een ideologisch klimaat dat hiërarchie als deugd ziet, nodigt narcisten uit om zich moreel superieur te voelen. Een context waarin loyaliteit zwaarder weegt dan waarheid, vormt vruchtbare grond voor Machiavellisten. En in een sfeer waarin empathie als weekhartigheid wordt afgezet, voelen psychopaten zich thuis. Rechts trekt types aan die leiderschap verwarren met overheersing en debat met bezetting, vertrapping en onderwerping.

De flamboyante demagoog krijgt de podia, kliks, likes en retweets. De bedachtzame denker op rechts wordt vertrapt. Digitale platforms, algoritmisch gestuurd, belonen emotionele intensiteit en moreel spektakel. Fitties op X scoren! Leugens ook! Precies de voedingsbodem waar de dark triad floreert. Maar het collectief is hier niet bij gebaat.

Narcisten weten dat en blijven toch op de aandacht spelen. Machiavellisten bespelen de dynamiek. Psychopaten benutten de anonimiteit. En het ergste aan die veertig plussers is dat ze zwemmen in volgers en andere privileges. Ze hebben het allemaal voor elkaar. Alles op een gouden plateau om goede dingen voor het collectief te doen. Maar daar zuiver en met verantwoordelijkheid mee omgaan? Ach, welnee.

Maar, kan hen wat schelen. De schoorsteen rookt. Ze worden van het ene podium naar het andere gestuurd. Ze rouleren lekker door het politieke en journalistieke landschap en annexeren onze geesten.

Zo kan het gebeuren dat iemand met een serieus verleden van partnergeweld toch prominent opduikt als moreel geweten, oftewel als opiniemaker van de rechterzijde. Zo gebeurt het dat denkers op rechts elkaar uit de arena werken in plaats van samenwerken. Nogmaals, niet door links, maar door de eigen flank. Ik zou er bijna extreem-links van worden. Oh, wacht…

De Spaanse denker Ortega y Gasset zag het al aankomen: het emotioneel onvolwassen individu dat zich achter ideologie verschuilt om zichzelf te verhullen. Deze figuren zijn vaak razend intelligent, maar missen geweten en andere zachte vaardigheden. Een briljant IQ. Maar EQ en SQ? Levensgevaarlijk. Ze gebruiken technologie om hun overheersing als moraal te verkopen, terwijl er in werkelijkheid geen innerlijke bezieling is. Alleen ellebogenwerk verhuld in taal.

Natuurlijk heeft ook radicaal links een heleboel problemen, bijvoorbeeld overdreven zuiverheidsdenken, emotioneel absolutisme en morele hysterie. Maar het zijn vaak andere gebreken. Waar links overgevoelig is, is radicaal rechts steeds vaker ongevoelig. Op links zijn ze in ieder geval momenteel loyaler aan elkaar. Ze doen er alles aan om samen te werken. Al helemaal in het kader van de aankomende verkiezingen.

De kracht van rechts, vrijheid, karakter en moraliteit, wordt ondermijnd door types die deze begrippen gebruiken als façade. Niet om ze te belichamen, maar om zich erachter te verschuilen. Hun positie in de media en politiek is een decorset voor hun ego. Emile Zola schreef in J’accuse al over lafheid en karakterbederf. Daar doet het me aan denken.

Ik stel mezelf liever de vraag: wie zijn de mensen achter de meningen? Want iemand die overtuigingen heeft zonder twijfel, empathie en geweten, is in mijn ogen geen opiniemaker, journalist of politicus. De persoonlijkheid van de boodschapper maakt me meer uit dan diens inhoud. Oftewel, wie volg ik eigenlijk? Die vraag blijf ik mezelf stellen. Niet alleen qua woorden, maar qua aard.

Gaat het om integriteit, ideeën, of een schild voor innerlijk tekort? Dit is een pleidooi voor onderscheidingsvermogen. In een tijd waarin zoveel clowns microfoons hebben, wil ik hen beoordelen op karakter. De Tsjechische filosoof Jan Patočka zei het al. De echte politieke crisis is er altijd een van verantwoordelijkheid. Dat begint met zelfkennis.

Kennis van de dark triad is een spiegel voor iedereen die meent dat rechts iets vertegenwoordigt dat de moeite waard is. Het rechts-conservatieve gedachtegoed hoeft zich niet te verontschuldigen. Maar het moet zichzelf beter bewaken. Niet tegen progressieven, maar tegen parasitaire persoonlijkheden die het gedachtegoed misbruiken. Ik zeg dit allemaal omdat rechts de aankomende verkiezingen moet (!) winnen. Moet. Punt.