Miljarden voor Defensie, maar niemand die weet wat ermee te doen

En dan te bedenken dat het gaat om geld dat bedoeld is om onze veiligheid te garanderen. Om onze militairen fatsoenlijk materieel te geven. Om eindelijk eens serieus te voldoen aan de NAVO-normen waar we al jaren onder bungelen. Maar nee hoor — het lukt weer niet.

Want jawel: ze zijn “vergeten” dat je wel geld kunt reserveren, maar dat er ook nog eens iets moet zijn om het aan uit te geven.

In de afgelopen tien jaar zijn de Defensie-uitgaven gestegen van 8 naar 22 miljard euro. Alleen al het afgelopen jaar kwam daar bijna 5 miljard extra bij. Prachtig op papier. De Kamer klapte in de handjes. De NAVO prees Nederland voor de “inspanningen”.

Maar in de praktijk? Geen tanks. Geen vliegtuigen. Geen vrachtwagens. Zelfs geen jassen. Want wat blijkt: het ministerie is niet in staat om het geld op tijd uit te geven.

De Algemene Rekenkamer meldde droogjes dat er van de geplande uitgaven voor 2024 3,3 miljard euro niet besteed kon worden. Niet een paar ton. Niet een paar miljoen. Nee: miljarden.

Waarom? Omdat alles vastloopt in bureaucratie, gebrek aan personeel, ellenlange inkoopprocedures en ministers die niet verder komen dan vergezichten en praatplannen.

Defensie heeft niet alleen een tekort aan militairen en technici, maar ook aan inkopers en juristen. Dus zelfs áls er iets besteld wordt, dan duurt het jaren voordat het contract rond is.

Bij sommige bestellingen — let op — zoals kleding of containers, duurt het vijf jaar tussen besluit en levering. Vijf. Jaar. Voor een jas.

En als het om grote systemen gaat zoals tanks of vliegtuigen, praten we rustig over meer dan een decennium aan besluitvorming. De F-35 is daar het bekende voorbeeld van: 15 jaar praten, 6 jaar wachten, en dan hopelijk op een dag een vliegtuig.

Wat dit alles nog tragischer maakt, is de totale naïviteit van onze volksvertegenwoordigers. Ze jubelen over extra miljarden voor Defensie alsof daarmee alles opgelost is. Niemand in Den Haag lijkt zich af te vragen of er überhaupt capaciteit ís om dat geld uit te geven.

Het idee dat begrotingsgeld niet automatisch leidt tot concrete bestedingen lijkt voor velen in de Kamer te ingewikkeld. Alsof je bij een bouwmarkt 50.000 euro aan gereedschap reserveert en dan verbaasd bent dat je zonder aannemer en plan niets gebouwd krijgt.

En dan is er nog de structurele domheid van het ministerie zelf. Defensie komt telkens aanzetten met eenmalige opdrachten, waardoor bedrijven niet kunnen opschalen of investeren. Geen ondernemer financiert uit zichzelf een miljoenenorder als hij geen zekerheid heeft over continuïteit.

Het gevolg? De industrie levert niet. Defensie kan geen spullen kopen. En dus blijven de miljarden op de plank liggen.

Staatssecretaris Tuinman koopt tweedehands tanks in Duitsland, want Nederlandse bedrijven kunnen de vraag niet aan. En VVD-minister Brekelmans moppert dat het geld niet “tot in de hemel” reikt, terwijl hij 3,3 miljard onderin een la laat verstoffen.

Deze situatie is een volmaakt voorbeeld van wat er mis is met ons land. Er zijn gigantische budgetten, er is een acute geopolitieke noodzaak, er is brede politieke steun — en tóch krijgen we het niet voor elkaar om dat om te zetten in daden.

Dit is geen ‘pech’. Dit is structureel bestuurlijk falen.

Nederland heeft geen tekort aan geld, maar een tekort aan mensen met visie, daadkracht en gezond verstand.