Met Juncker op ramkoers

De Europese Raad van staatshoofden en regeringsleiders heeft de Luxemburgse oud-premier Jean-Claude Juncker genomineerd voor het voorzitterschap van de Europese Commissie. Zijn feitelijke benoeming is nog slechts een formaliteit. Zou er onder de half miljard inwoners van de EU nou werkelijk geen geschiktere kandidaat te vinden zijn voor deze post? Geschiktheid speelt echter bij dit soort benoemingen nauwelijks een rol. Politieke opportuniteit, daar gaat het om.

Wat is er eigenlijk mis met Juncker? Die drankzucht lijkt nog het minste probleem. Dat kan soms wel goed gaan. Neem Churchill, die ook niet vies was van een stevige borrel. Zonder diens doorzettingsvermogen zou in dit land de voertaal nu hoogstwaarschijnlijk Duits zijn.

Ernstiger is dat machiavellisme. Hiervan getuigt Juncker zijn meest beruchte uitspraak, die wat mij betreft niet vaak genoeg kan worden gememoreerd:

En evenzo zijn bereidheid om te liegen als het echt lastig wordt. Juncker is natuurlijk niet de enige eurocraat met zo'n immorele instelling en diepe minachting voor de kiezer. Het pleit voor hem dat hij er tenminste eerlijk voor uitkomt.

Wat betreft de agenda van Juncker is er nauwelijks verschil met die van medekandidaat Verhofstadt: afbreken van de natiestaten en bouwen aan een Europese superstaat. Geen wonder dat premier Rutte, die eerder al steun uitsprak voor Verhofstadt, ook geen moeite had met de nominatie van Juncker. Zijn eigen partijprogramma ('Europa waar het moet, Nederland waar het kan') zal de premier worst wezen.

Blijft over de Britse premier Cameron. Die verzette zich hevig tegen de nominatie van Juncker vanwege diens federalistische agenda. In de commentaren wordt het meerderheidsbesluit van de Europese Raad om de Luxemburger te nomineren afgeschilderd als een nederlaag, zo niet een afgang, van Cameron. Ik ben het hier niet mee eens.

Cameron zelf zal in een vroeg stadium al hebben beseft dat hij de nominatie van Juncker niet zou kunnen tegenhouden. Dat hij vervolgens een hoofdelijke stemming afdwong betekent allereerst een breuk met de traditie dat de Europese Raad naar buiten toe eensgezindheid uitstraalt, en maakt aan de buitenwereld - wellicht ten overvloede - duidelijk dat het hommeles is in Brussel. Het verdoezelen van belangentegenstellingen tussen de lidstaten vormt de rode draad van de Brusselse propaganda. Zo'n gebrek aan eensgezindheid dat uit die hoofdelijke stemming blijkt is daarom een lelijke kras op het imago van de EU. En ook een lelijke kras op het toch al niet geweldige imago van de beoogd voorzitter van de Europese Commissie. Allemaal signalen die de kiezer tot nadenken zullen stemmen.

Maar er is meer dan bekraste imago's. Dat Merkel er niet voor terugschrok de confrontatie met Cameron aan te gaan en de nominatie van Juncker door te drukken zal velen in het Verenigd Koninkrijk tot de overtuiging hebben gebracht dat er met deze EU geen land is te bezeilen. De door de Britten gewenste hervormingen (minder EU) lijken verder weg dan ooit, dit ondanks vage beloften van Merkel die vooral als doekje voor het bloeden zijn te beschouwen. En dat kan niet anders betekenen dan dat een Brits exit weer een stap dichterbij is gekomen.

Cameron sprak na afloop niet van een nederlaag, maar van een verloren slag. En dat is veelbetekenend, want zoals bekend plegen de Britten in iedere oorlog alle veldslagen te verliezen, behalve de laatste.