'De Franse economie ontbeert de flexibiliteit die de Duitse wel heeft'

Aanleiding voor deze twitterdiscussie was het bericht, gisteren, in DFT met de kop 'Duitse economische groei trekt aan'. Hieraan had ik toegevoegd: 'maar de Franse economie zakt steeds verder weg, rara hoe komt dat?' Dit noopte professor Hoogduin tot de volgende reactie:

Waarop ik vervolgens reageerde met: 'er zijn meerdere oorzaken, maar de eenheidsrente heeft er wel degelijk mee te maken'. Volgens Lex echter niet, hij riposteerde met:

Helaas hadden we beiden geen tijd om de discussie verder uit te diepen, maar ik ben benieuwd naar de uitleg c.q. onderbouwing die Hoogduin gaat geven van die laatste stellige uitspraak. In deze column zal ik betogen dat de eenheidsrente wel degelijk groeivertragend en krimpbevorderend werkt voor de Franse economie en vooral dat het land snakt naar bevrijding uit het keurslijf, dat de euro inmiddels voor haar is geworden, alsmede voor de meeste andere eurozonelanden, waaronder Nederland.

Laat ik beginnen om te zeggen dat ook ik vind dat de Franse economie hervormd moet worden. Inzoverre heeft Hoogduin gelijk dat de Franse economie de flexibiliteit ontbeert, die de Duitse wel heeft. Het is typerend voor het cultuurverschil tussen beide landen. Maar dat is niet alles. Het aandeel van de Franse staat in het BBP moet omlaag, de Franse arbeidsmarkt moet flexibeler gemaakt worden (lees: de macht en invloed van de Franse vakbonden moet verminderd c.q. tot rede gebracht worden), hetzelfde geldt voor het Franse pensioenstelsel (stelt dat überhaupt iets voor eigenlijk?) en de pensioengerechtigde leeftijd. Hollande draaide de pensioengerechtigde leeftijd, die zijn voorganger Sarkozy had doorgevoerd alweer terug; de Fransman mag met 60 met pensioen, wij verhogen de pensioengerechtigde leeftijd juist. En dat is nodig, want de levensverwachting stijgt en het relatieve aandeel van actieven op de arbeidsmarkt daalt. Echter, als het aan Hollande ligt gaat hij een 'rijkenbelasting' invoeren van 75%. Vooralsnog heeft de Franse senaat daar een stokje voor gestoken op 25 november vorig jaar, maar de plannen zijn geenszins van tafel. Intussen hervormt Frankrijk niet, ook haar landbouw niet.

De Franse economie staat er gewoon niet goed voor. De industriële productie daalt en de Franse Bernard Wientjes, Pierre Gataz waarschuwde recent nog, dat Frankrijk op een economische 'catastrofe' afstevent. Zie ook hier. Gataz verklaarde onder meer:

Dat zijn harde, maar duidelijke woorden. En de vraag ligt dus op tafel: hoe komt dat? Ik betoog dat niet alleen voornoemde weigering om te hervormen een belangrijke oorzaak is, maar vooral ook dat één van de voornaamste oorzaken de veel te dure euro is. Maar de rente staat toch al historisch laag, hoor ik u vragen? De ECB komt de Fransen toch al tegemoet? Ja, dat is waar, maar alleen dat is niet genoeg. Want de Fransen hebben een monetaire devaluatie van hun munt hard nodig en dat kan niet door de eenheidseuro. En zo blijft het probleem bestaan.

De Franse industrie kan niet in vergelijkbare mate concurreren met de Duitse. Natuurlijk, Duitsland heeft wèl de nodige hervormingen doorgevoerd (het Plan 2010 van voormalig bondskanselier Schröder) met langdurige loonmatiging en productiviteitsverhoging, maar de euro is voor Frankrijk simpelweg te duur. Er wordt ook daarom niet geïnvesteerd en dus ook geen banen geschapen door ondernemend Frankrijk, sterker, door dat socialistische plan van een 75% toptarief dreigt Hollande de laatste Franse ondernemer de grens over te jagen. Hoe onverstandig kan men zijn?

Zelfs indien Frankrijk nu alsnog als een tierelier alle hervormingen zou gaan doorvoeren (wat dus niet gaat gebeuren), dan zou zelfs dat nog ruim onvoldoende zijn om het gat met Duitsland te dichten. Dat kan uitsluitend hetzij middels monetaire devaluatie van Frankrijk t.o.v. Duitsland hetzij middels interne devaluatie (in casu: loonsverlagingen). En wat voor Frankrijk (de tweede eurozone economie) geldt, geldt overigens in nog iets sterkere mate voor Italië, als derde eurozone economie. Ter illustratie daarvan een graphic uit mijn boek, 'Het Eurobedrog', van Morgan Stanley:

De getoonde graphic is al van enige tijd geleden (begin 2013), maar dat doet er niet toe, dezelfde conclusie kan ook vandaag worden getrokken: de euro is voor Frankrijk te duur en voor Duitsland te goedkoop. De huidige muntunie maakt de noodzakelijke aanpassingen onmogelijk. En een interne devaluatie (in casu: loonsverlagingen) zal in Frankrijk op het veto van de machtige vakbonden stuiten. Los daarvan duurt het te lang, en we hebben in de andere Latijnse eurozonelidstaten gezien hoe destructief deze route is en tot welke humanitaire ellende dat leidt. In Frankrijk zal dan -bij wijze van spreken- de Bastille opnieuw worden bestormd met hooivorken en dorsvlegels en de guillotine uit het museum worden gehaald...Die weg moeten we dus maar beter niet op.

Gelet op de cultuur, de maatschappelijke structuren en de veel te grote publieke sector aldaar is Frankrijk de laatste decennia er nooit in geslaagd de noodzakelijke hervormingen door te voeren. Hierbij speelt natuurlijk ook een rol, dat de Duitse economie zeer sterk innovatief is met zeer hoge kwalitatieve productie en producten. Zonder Frankrijk te kort te doen (in de loop der eeuwen is er immers ook veel goeds voortgekomen uit de Franse industrie en wetenschap) kunnen de Fransen de laatste decennia niet meer tippen aan de Duitsers als gevolg waarvan de Fransen voortdurend achter de (Duitse) feiten moesten aanlopen. Vóór de invoering van de euro konden de Fransen dat altijd nog compenseren door middel van devaluatie van de Franse Franc tegenover de D-mark, maar met de voor Duitsland en Frankrijk gelijke eenheidseuro kan dat niet meer. Zolang de euro voor Frankrijk veel te duur blijft en zolang de valutakoers-onevenwichtigheid met Duitsland zo groot blijft, heeft de historisch lage (ECB) rente geen zin en biedt dat geen perspectief voor Frankrijk.

In eerdere bijdragen op dit forum heb ik betoogd, dat de rente de belangrijkste prijs is in een economie. Die moet goed staan voor ondernemers om een juiste afweging te maken voor hun investeringsplannen. Dat hangt vanzelfsprekend mede af van hoeveel vertrouwen die ondernemers hebben in de economie, want uiteindelijk bepaalt de vraag naar nieuw op de markt te brengen producten en diensten of zij het rendabel vinden om te investeren.

Maar de rente kan, vermits goed ‘gesteld’ nuttig economisch werk doen. De rente kan echter alleen goed gesteld worden als er sprake is van een evenwichtige wisselkoers, die recht doet aan de economische kracht van de respectievelijke landen. En die is er door de eenheidseuro juist niet. Niet voor Frankrijk noch voor Duitsland. Dus de huidige rente staat voor zowel Duitsland als Frankrijk verkeerd. Voor Duitsland is zij veel te laag, waardoor intussen oververhitting van de Duitse economie dreigt (de stijgende huizenprijzen daar vormen al een indicatie) en voor Frankrijk biedt zelfs de historisch lage rente gelet op de voor de Fransen te dure euro geen soelaas. Het land heeft zichzelf uit de internationale concurrentieslag gemanouvreerd. En ja, nogmaals, dat komt ook door de starre arbeidsmarkt, de machtige vakbonden en een naar verhouding te omvangrijke publieke sector, maar ook omdat Frankrijk geen pas kan houden met het economisch sterkere Duitsland. En door het gebrek van de mogelijkheid van aanpassing van de wisselkoers t.o.v. Duitsland kan dat ook niet meer worden gecorrigeerd.

En zo moddert men maar door in de hoop dat het economisch tij keert. Maar het economisch tij keert niet als er niet wordt ingegrepen. Sterker, bij voortzetting van het huidige beleid zullen de economische verschillen tussen Duitsland en Frankrijk alleen maar verder divergeren. Of Duitsland moet samen met Nederland, Oostenrijk, België en Finland bereid zijn om tot in lengte van jaren de Fransen financieel te ondersteunen om aldaar een acceptabel welvaartsniveau te kunnen garanderen. Volgens sommige economen, waaronder de voormalig hoofdeconoom van de Europese Commissie, Bernard Connolly, kost dat de Duitsers, Nederlanders, Oostenrijkers, Belgen en Finnen circa 7 tot 8 procent van hun BBP. Dat wil zeggen: jaarlijks. De Duitsers zullen dan bereid moeten zijn om de zwakke eurozonelanden elk jaar met € 240 miljard te ondersteunen. Hoelang zullen zij daartoe bereid zijn denkt u? En hoelang wij Nederlanders? Temeer, omdat deze landen op die manier meegesleurd wordt in de negatieve Zuid-Europese spiraal.

We haven't seen the worse yet, en dat, terwijl er een panklare oplossing voor deze problematiek direct 'van de plank' getrokken kan worden. Ook nog eens van Nederlandse makelij. Over innovatie gesproken...Nederlandse innovatie dus, die overigens in toenemende mate wordt gevolgd door . Duitse economen (maar daarover een andere keer meer).