De week van de doden, voorafgaand aan Boekenweek

Het was de week van de doden. Leo Vroman en Hugo Brandt Corstius zullen niet meer naar het Boekenbal gaan, volgende week vrijdag. Jan Hoet ook niet. Ondertussen implodeert de boekenwereld verder, richting nichemarkt.

Je kunt je afvragen of dat erg is, of niet. Hoe het ook zij: volgende week is het Boekenweek. Met een door het jubelende land reizende Tommy Wieringa, de tijdelijke (en zeer ijdele) oppersmurf van letterkundig Nederland.

Een vreemd fenomeen, Boekenweek. Alsof je ineens, één week per jaar, het boek volledig bent toegedaan. De andere eenenvijftig weken zoekt het boek het dan maar zelf uit. Ik vind het elke week, min of meer, Boekenweek - maar deze opmerking is te flauw voor woorden. Ook al is hij waar. Acht jaar geleden schreef ik een stukje over de Boekenweek dat, als ik heel bescheiden en eerlijk ben, nog niets aan actualiteit heeft ingeboet. Ik laat het hieronder volgen.

Ik geloof dat ik, oprecht, van boeken houd. Maar ‘het vak’ lijkt er stelselmatig op uit om die liefde te torpederen. Gisteren werd, bijvoorbeeld, bekend dat ECI interesse heeft in Polare Amsterdam... een opzetje uit het Old Boys and Girls Network, waarover ik hier en hier heb geschreven. Een bestuurlijk voorgekookt flauwekulletje, dat niets met boeken of liefde voor het boek te maken heeft, maar is bedoeld om diezelfde markt als een citroen leeg te knijpen. Ten voordele van de Boys en Girls.

De Boekenweek is na ‘Vaders voor lezen’, ‘De maand van de spiritualiteit’, ‘De nationale voorleesdagen’ en ‘De Nederlandse kinderjury’ al de vijfde campagne van de CPNB dit jaar. Daarmee is propaganda iets van incidenten geworden, kortlopende, ronkende incidenten, losjes gegroepeerd rond ‘het boek’. Maar ook Boekenweek zal weer zijn wat het elk jaar is: een goede reden om op zondag gratis met de trein te gaan, want het boekenweekgeschenk telt op de eerste zondag in de Boekenweek als gratis NS-ticket.

Misschien is de terugkeer naar een ‘niche’ niet slecht voor de boekenwereld. Alle kleine of minder grote uitgevers die nu als paddenstoelen uit de grond schieten, maken vaak interessantere boeken dan hun grotere of grote collega’s. Daar heeft de koper en lezer alleen maar baat bij, dat kan niet anders. Het grote netwerk, inclusief Polare Amsterdam, wordt dan het doorgangshuis voor stapels bestsellers - via de ECI. De rest van de lezers koopt elders, en leest thuis.

In hoeverre houden al die campagnes van de CPNB daar rekening mee? Ik denk: te weinig. Het gáát helemaal niet om het bevorderen wat toch al duizend keer bevorderd is. Het gaat niet om K. Schippers, die een bundeltje voor de Poëzieweek mocht schrijven. Het bevatte niet zijn beste werk. Het gaat al helemaal niet om het werk van de geparfumeerde saletjonker Tommy Wieringa, die tijdens de Boekenweek wordt rondgedragen op een schild. De campagne richt zich op bijverschijnselen en modefratsen. Dat is jammer.

De CPNB organiseert een Boekenweek, een Boekenbal en tal van andere zaken. Die draaien minder en minder op ‘het boek’ en meer en meer om de ‘beleving’, een term waar Polare aan is kapotgegaan. Ik denk dat een organisatie met een significant budget wel meer substantiële campagnes kan voeren... Campagnes waar uitgevers, schrijvers en bloggers van zouden kunnen profiteren.

Maar ja. Gebeurt dat vervolgens ook? Ik vrees van niet. Reclame is eeuwig, het goede boek staat altijd in de schaduw. Nog even en het hele boekenvak is een eeuwigdurende periode van de doden, doden die onmogelijk meer uit hun sluimer zijn te wekken. Daarom sluit ik af met mijn oude, zeer actuele blogtekst (die overigens ooit op een middelbare school als leertekst werd gebruikt; niets is voor niets geschreven...)

Een periode van tien dagen waarin toch al goedlopende boeken nog eens extra in het zonnetje worden gezet door de CPNB.

De letters staan voor Stichting Collectieve Propaganda van hetNederlandse Boek. Dit is dan weer een samenwerkingsverband van de Nederlandse Boekverkopersbond, de Groep Algemene Uitgevers en de Vereniging van Openbare Bibliotheken. De CPNB organiseert nog vele andere luimige gebeurtenissen, zie alhier.

Zoals hierboven vermeld: de boekenweek heeft zin voor boeken die al goed verkopen. In wezen is de boekenweek een door het boekenvak georganiseerd verkoopfeest, waarin het boekenvak veel boeken (die in Nederland gekluisterd zijn aan een vaste boekenprijs), of eigenlijk moet ik zeggen: veel exemplaren van een paar titels, in zo kort mogelijke tijd door de boekhandel heen probeert te jagen.

Dat is het hoogste dogma van het boekenvak. Vergelijkbaar met wat Maria ten Hemel Opneming is voor de katholieken. In 1950 formuleerde Paus Pius XII dit dogma als geloofspunt met deze formule: ‘... dat Maria opgenomen is met haar lichaam en ziel in de heerlijkheid van de hemel: verheven (gekroond) door de Heer tot koningin van het heelal, en om zó nog meer één te zijn met haar zoon, de Heer aller Heren, die de zonde en de dood heeft overwonnen.’ Teruggeredeneerd naar de Vaste Boekenprijs: ‘...de vaste boekenprijs dient als culturele façade, maar wordt door het vak met huid en haar opgegeten, zodat de bestsellers niet per ongeluk door een andere dan door de zalige boekhandel kunnen worden gecelebreerd en verkocht; zo zijn het boek, het boekenvak en alle brancheorganisaties één, in heilige drievuldigheid, met de boekenprijs als meewerkend en er toch buiten staand Geheim.’

Iets heel subversiefs... Ik ga geen boek kopen.

Maar na volgende week keer ik op mijn schreden terug. Beloofd.