Mahler draait zich om in zijn graf.
Yvonne Kroonenberg. Ik dacht eigenlijk dat die al dood was. Maar dat dacht ik ook van het feminisme dat zij vertegenwoordigde. En ook dat was
naïef vooruitgangsgeloof mijnerzijds. Nee, mensen, Yvonne Kroonenberg leeft. En hoe. Deze week was ze zelfs trending topic op Twitter. Dan weet je dat je er toe doet /
aan hersenflatulentie lijdt.
Mevrouw had zich namelijk
nogal badinerend uitgelaten over 'gewone mensen'. Nou ja, ik denk dat ze zelf liever niet over mensen spreekt, maar de term bezigt die Marcel van Dam over Pim Fortuyn uitspuugde.
Niet zo lang geleden heb ik een cursus Mahler gevolgd bij Leo Samama. In het Concertgebouw. Ik leerde daar echt naar de muziek te luisteren en die te ontleden. Ik was op een middag, een paar uur voordat ik naar die cursus ging, uitgenodigd door een politieman om eens in Amsterdam-Noord te komen kijken. Ik wist niet wat ik zag: mensen die zó primitief zijn dat ze niet eens een gewone zin kunnen uitspreken. Ze slaken kreten, vaak op harde toon, omdat ze toch wel heel graag begrepen willen worden.
Deze week was ik in Assen en daar zag ik ze weer, die primitieve mensen. In de Action. Simpele mensen met van die klassieke Drentse koppen, maar met uitdrukkingsloze ogen. Ik liep daar rond en probeerde die mensen te begrijpen, op dezelfde manier als dat ik me probeer te verdiepen in het geestelijk leven van dieren.
There. She said it. Er is nogal wat gevaarlijk aan haar uitspraken. De klassieke elementen van mensenhaat zijn aanwezig: deze 'mensen' zijn niet alleen dom en primitief, ze hebben ook een bijpassende fysiognomie. Sterker nog: het zijn geen echte mensen ('iedereen noemt zich ook maar mens tegenwoordig'). Yvonne ging aapjes kijken en presenteert zichzelf vervolgens als absoluut niet behorend tot das Pöbel door het contrast met Mahler en het Concertgebouw op te roepen. Daarmee schaadt ze de elitaire zaak.
Want ziet u: er is niet noodzakelijkerwijs iets fout aan een elite. Alles en iedereen smeekt om een wetenschappelijke elite, al onze universiteiten willen Harvard (aan de Amstel) zijn. En mensen met een beetje smaak zijn het er ook wel over eens dat Frans Bauer niet eens in de schaduw van Johann Sebastian Bachs een rotte appel mag eten. Alleen zijn de meeste mensen niet moedig genoeg om dat te zeggen, want dat krijgen ze niet het verwijt elitair te zijn. Een verwijt dat bijna gelijkstaat aan het verwijt een nazi te zijn.
Toch is het vrij eenvoudig: sommige dingen zijn beter dan andere dingen. Dat aangenomen bestaat er een bovenlaag van dingen die beter zijn. Lijkt me niet zoveel mis mee. En dat benoemen is eerder nodig en dapper dan slecht. Maar de grens tussen het nette en het stuitende, tussen het elitaire en elitarisme is flinterdun.
We gaan te ver als we Mahler aan onze eigen persoon koppelen, enkel en alleen om een contrast te scheppen met mensen die erg gelukkig worden van Marco Borsato. Dat is helaas precies wat Kroonenberg deed. Het moest en zou duidelijk zijn dat zij niet van de straat is en de mensen in de straat minacht. Dat ze daarmee indirect haat tegen het Concertgebouw voedt, tegen Mahler en zijn luisteraars, deert haar niet. Het is weer een stukje moeilijker geworden om te zeggen dat het een beter is dan het ander, want dat zeggen (wat bijna per definitie elitair is) laadt door Kroonenberg de verdenking van elitairisme, van neerkijken, op zich. Is er toch nog iets doodgegaan.
