Hoe Nederland de controle over zijn telecomindustrie verliest

Vorig jaar stegen de prijzen voor telecommunicatiediensten fors. Alle spelers in de markt besloten daartoe omdat Nederland massaal mobiel internet is gaan gebruiken. Daarmee namen de inkomsten af uit met name sms. Teneinde de vrije val te voorkomen, gingen de prijzen omhoog. Nodig? Eigenlijk niet. Telecom is een goedkope, arbeidsextensieve tak van sport. Gemiddeld beuren providers bijna 25 euro per klant. De enige reden om de prijzen te verhogen, is dat de grootverbruikers massaal overstapten op nieuwe diensten als whatsapp en skype. Consumenten aan wie KPN vroeger 75 euro per maand verdiende, waren ineens voor de helft klaar omdat ze hun 1000-sms-bundel inruilden voor een applicatie van 1,79 euro.

Voor de telecomproviders waren er twee opties. Of de mensen die minder dan 25 euro verbruiken, moeten meer gaan dokken. Of de grootverbruikers die hun kosten hebben teruggeschroefd, moeten weer meer geld gaan opleveren. Deels loste het probleem zichzelf op; weinigverbruikers schaften voor een tientje of minder in de maand, mobiel internet aan. Gratis geld voor de providers, want per gigabite kost een 3G-netwerk geen klap. Over een lange periode moet wel een miljardeninvestering in het netwerk, die toch al gedaan was, terugverdiend worden. Afijn, de providers neigden ernaar om de grootverbruikers extra te gaan factureren. Er zou een aparte heffing moeten komen voor diensten als skype en whatsapp. Europese regelgeving zorgt ervoor dat ze daar uitsluitend marktconforme tarieven voor mogen rekenen; dat zou naar schatting zo'n vijf tot tien euro zijn. Genoeg om kleine verbruikers te ontzien.

Er was één probleem. De grootverbruikers zijn nogal agressief en goed georganiseerd. Bits of Freedom heeft via anarcho-provider XS4ALL jaarlijks een aardige som geld tot zijn beschikking. De grootverbruikers hebben in GroenLinks en D66 bovendien twee lobbyclubs in de Tweede Kamer zitten. Ze kregen de op dat moment weinig populaire Maxime Verhagen zo gek zich achter het voorstel te scharen om netneutraliteit af te dwingen. Dat zou een 'vrij internet' garanderen, beweerden ze. In feite was het een nogal opzichtige manier om af te dwingen dat zij minder zouden gaan betalen. De rekening komt daarmee bij de kleinverbruikers te liggen, zo waarschuwden we al. En zo geschiedde. Bundels die eerder 7,50 euro kostten, gaan nu ineens richting de 30 euro per maand. En Nederland betaalt de rekening gewillig.

De rekening was afkomstig van drie partijen: T-Mobile, Vodafone en KPN. Alle andere providers zijn afgeleiden van deze drie, want dit zijn de enige providers met een eigen netwerk. T-Mobile is Duits. Vodafone is Brits. En KPN... is binnenkort Mexicaans. América Móvil heeft een bod uitgebracht op 28 procent van de aandelen. Het heeft al zo'n vijf procent in handen.

KPN kan nog een escape inzetten. Het FD zette vanochtend drie opties op een rij. De eerste opties zijn dat KPN probeert zijn aandeelhouders te laten weigeren het bod uit Mexico te accepteren, en dat KPN de Mexicanen afschildert als een vijandige partij die Europa op een vuile manier probeert te infiltreren. De meest realistische is echter dat een Europese speler met een bod komt. France Télécom en Telefónica werden al eerder genoemd en worden door de actie van América Móvil gedwongen snel te handelen.

De kans is heel klein dat Nederland over een jaar nog een eigen provider in handen heeft. Daarmee zijn we het eerste significante land dat voor de bijl gaat in de globalisering van de telecomindustrie. Nu is dat nog geen probleem. Er zijn drie spelers actief in Nederland en die zullen de concurrentiestrijd met elkaar blijven voeren. Maar als ook T-Mobile in handen van een concurrent valt, is ineens de marktwerking verdwenen. Tegen die tijd zullen we met zijn allen spijt hebben van het op papier sympathieke, wettelijk afgedwongen fenomeen dat netneutraliteit heet.