'Als Shell aan de CO2-uitspraak kapot gaat, is dat prima? Ook als heel Nederland flink minder welvarend wordt?'

De rechter heeft in zijn/haar oneindige wijsheid gesproken. Het ‘unieke’ vonnis dwingt Shell tot nog grotere reductie CO2-uitstoot. Op zich prachtig, want we willen allemaal graag minder CO2. Maar er zitten toch wat haken en ogen aan. Na de Urgenda-zaak wordt alweer een privaat bedrijf aangesproken op zijn zorgplicht, die wordt geïnterpreteerd in het licht van klimaat en zelfs mensenrechten. Dat voert wel erg ver om dat te doen als rechter. Wie geeft een rechter de bevoegdheid om zich over klimaat en mensenrechten uit te spreken? Dit nog los van de vraag of de rechter over de betreffende kwalificaties beschikt op deze buitengewoon complexe vakgebieden.

Bovendien gaat de rechter bovenop de stoel zitten van de ondernemer. Dat geeft twee kapiteins op het schip die beiden een andere kant op willen. Dat kan niet goed gaan, dit nog afgezien van de mogelijke veronderstelling dat dit 'D66-rechters' zijn, die dus sterk politiek gekleurd zijn. Het lijkt er op dat we naar een soort juridisch gestuurd ondernemerschap toegaan. Willen we dat? We moeten bedenken dat datgene wat niet via het parlement afgedwongen kan worden, nu via de rechter afgedwongen wordt. Als milieubeweging ga je maar naar de rechter als je vindt dat klimaataanpassing niet snel genoeg gaat om het op die manier te laten verplichten. En je haalt daar ook ‘mensenrechten’ bij aan, en je hebt een ijzersterke casus. De ondernemer heeft echter het nakijken. De ondernemer is slecht, zonder dat uit te spreken, maar krijgt wel dat stempel. De consument wast de handen in onschuld.

Bij voortschrijdend inzicht kan mogelijk blijken dat de uitspraak van de rechter onjuist is. De rechter is immers per definitie niet deskundig op het gebied van klimaat en mensenrechten. Daar gaat een rechter niet over. Het gevolg kan zijn dat de rechter het bedrijfsleven ernstig beschadigt. De rechter erkende dat de uitspraak “gevolgen kan hebben voor de groei van Shell.” Heeft de rechter enig idee in hoeverre? En als het bedrijf aan de uitspraak kapot gaat, is dat dan de consequentie die we moeten dragen? Als dat zo is, prima, maar we willen het wel graag weten. Het betekent uiteraard ook dat onze samenleving aanzienlijk minder welvarend wordt. Prima, maar denk het door en laat ons weren dat dit de keuze is! Willen we dat risico lopen?

Kortom, dit zijn fundamentele vragen waar we als samenleving eens goed over moeten nadenken en ons erover beraden in het parlement. Zoals het nu gaat via de rechter is buitengewoon onbevredigend. De Shell-casus gaat nu naar het Gerechtshof, en daarna naar de Hoge Raad. Ik verwacht dat het vonnis daar bekrachtigd zal worden. Milieubeweging, D66 en GroenLinks gaan desondanks juichend door de straten. Onterecht naar mijn mening. Deze gang van zaken stinkt. En hoe ziet onze liberale premier eigenlijk deze onliberale gang van zaken?

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.