Doofpotaffaire Amsterdam: Halsema blokkeert vernietigend ombudsmanrapport over Bureau Integriteit – 'Wespennest' op stadhuis

Maar in plaats van openheid en zelfreflectie, koos Halsema voor het deksel op de pot. Het rapport, dat eind september zou worden gepubliceerd, is na een fel gesprek met de burgemeester plotseling ingetrokken. Ingewijden spreken van “een wespennest” en “een naar gevecht” achter de schermen. Tegenmacht op het stadhuis? Vergeet het maar. Hier geldt maar één wet: die van de sterkste – en dat is Halsema.

Laten we de feiten even nuchter bekijken, zonder politiek sausje. Bureau Integriteit moet waken over sociale veiligheid, gelijke behandeling en professioneel gedrag binnen de gemeente Amsterdam – met haar meer dan 22.000 ambtenaren. In theorie een nobel instituut, in de praktijk een hoofdpijndossier vol falend leiderschap.

Het concept-rapport van de ombudsman, getiteld “Melden met vertrouwen”, spaart niemand:

“Meldingen over sociale integriteit zijn niet in goede handen bij Bureau Integriteit,” staat er zwart op wit.

Meldingen verdwijnen in een zwarte doos, leidinggevenden zijn vaak zelf de daders, en het ziekteverzuim binnen de organisatie is opgelopen tot bijna 10 procent – “hoger dan een stoned festivalganger op Koningsdag,” grapte een insider cynisch.

De conclusie van de ombudsman is snoeihard: er is een volstrekt andere, ingrijpende aanpak nodig. Voor Halsema pijnlijk, want als eindverantwoordelijke voor integriteit in het ambtelijk apparaat heeft ze het morele gezag zien verdampen.

Wat ging er precies mis? Het rapport lag klaar voor publicatie. De ombudsman had er maanden aan gewerkt, ambtenaren hadden hun vertrouwen gegeven, en de verwachting was dat het rapport eind september wereldkundig zou worden gemaakt. Maar Halsema was ontevreden. Ze uitte “flinke kritiek” op de inhoud en toon, en daarna gebeurde het ondenkbare: het rapport werd teruggetrokken.

De reden? Officieel “nog overleg nodig”. In werkelijkheid lijkt het een klassieke politieke ingreep: eerst de boodschapper bekritiseren, dan het nieuws laten verdwijnen. Het gevolg: niemand weet of het rapport ooit nog het daglicht ziet.

De affaire raakt aan de kern van het Amsterdamse bestuur. Is er nog plek voor onafhankelijke controle? Voor een ombudsman die zonder angst mag rapporteren wat er misgaat? Of is de hoofdstad verworden tot een vesting van macht, waar kritiek wordt gesmoord voordat het publiek er lucht van krijgt?

In een stad die zichzelf graag op de borst klopt met termen als “inclusie” en “diversiteit”, blijkt het eigen huis allesbehalve schoon. Ambtenaren klagen over een giftige werkcultuur, over bazen die misstanden negeren of verdoezelen. En wie de moed heeft om te klagen, verdwijnt in het bureaucratische moeras van Bureau Integriteit – de instantie die juist bescherming zou moeten bieden.

Voor Halsema is dit een politieke tijdbom. Ze profileert zich graag als een bestuurder met principes, maar dit dossier laat zien hoe dun dat laagje vernis is. Door de publicatie van een kritisch rapport te blokkeren, heeft ze niet alleen de ombudsman buitenspel gezet, maar ook het vertrouwen in de gemeentelijke integriteit zwaar beschadigd.

Amsterdam verdient transparantie, geen achterkamertjespolitiek. Want als zelfs de waakhond van de gemeente wordt gemuilkorfd, wie bewaakt dan nog de macht?

Kortom: Het rapport “Melden met vertrouwen” had licht moeten werpen op misstanden binnen het ambtenarenapparaat. In plaats daarvan is het onder Halsema’s bewind in de schaduw verdwenen. En zo verandert de hoofdstad weer even in wat ze zegt te bestrijden: een stad van doofpotten, angstculturen en morele dubbelzinnigheid.

Of, zoals een cynische ambtenaar het samenvatte:

“In Amsterdam kun je alles melden – zolang het maar niet over de baas gaat.”