Overheid pakt stap voor stap onze vrijheid af – “voor ons eigen bestwil”

Voorbeelden zijn er te over. Een vleestaks, kantines die vlees schrappen, steeds strengere vliegverboden of CO₂-heffingen. Niet omdat de samenleving daar massaal om vraagt, maar omdat gesubsidieerde lobbyclubs (ngo’s) dat eisen. Dezelfde overheid die die clubs subsidie geeft, presenteert hun adviezen daarna als “maatschappelijke stem.” Het is een incestueuze kringloop: lobby → subsidie → beleid → dwang.

Wat dit extra verontrustend maakt, is dat de overheid gedragspsychologie inzet om ons te manipuleren. Onderzoekers beweren dat mensen “gelukkig” worden als regels keuzes voor hen maken. Ouders herkennen dat bij kinderen, maar zijn wij dan kleuters? Eerst was er de dominee, nu is er de overheid. Wat wordt verkocht als “hulp” is in feite gedragssturing – een glijbaan richting dwang.

Vandaag gaat het om vleesconsumptie. Morgen om vliegen. Overmorgen om opvoeding of gezondheid. De argumentatie zal altijd dezelfde zijn: het is voor je eigen bestwil, het geeft rust, het is voor je veiligheid.

Totalitaire systemen ontstaan niet in één dag. Ze groeien langzaam. Iedere keer een klein regeltje erbij, iedere keer een stukje vrijheid minder. En altijd met de geruststellende boodschap: het is voor jullie eigen bestwil. Precies zo ontstaat een cultuur waarin burgers geen keuzes meer maken, maar gedrild worden tot modelburgers – “Stepford wives”, zoals journalist Bina Ayar het noemde in haar boek De maakbare mens.

Vrijheid is geen luxeproduct, geen cadeautje van de overheid. Vrijheid is een grondrecht. En dat grondrecht staat onder druk. Burgers die zelf keuzes maken – ook al zijn die keuzes soms niet de “juiste” volgens Den Haag – zijn de kern van een gezonde democratie. Zodra gedragssturing en dwang de norm worden, draait de verhouding om: niet de burger kiest, maar de overheid.

Natuurlijk, duurzaamheid is belangrijk. Niemand ontkent dat we verstandig moeten omgaan met energie en grondstoffen. Maar het doel heiligt de middelen niet. Echte verandering kan alleen standhouden als burgers zélf kiezen voor een andere leefstijl. Niet omdat ze gemanipuleerd of gedwongen worden, maar omdat ze overtuigd zijn. Vrijheid en verantwoordelijkheid horen bij elkaar.

De kern van Den Heijers waarschuwing is glashelder: wanneer we vrijheid inruilen voor gemak of veiligheid, verliezen we uiteindelijk beide. De overheid heeft geen recht om achter de voordeur te bepalen wat we eten, hoe we reizen of hoe we leven. Dat is niet duurzaamheid, dat is betutteling en dwang.

Nederland moet wakker worden. Want als we dit laten gebeuren, is het straks te laat – en krijgen we onze vrijheid nooit meer terug.