Bioloog Richard Dawkins fileert doorgeslagen gendergekte: "Wetenschappelijk onjuist"

“Ik trek de grens bij de strijdlustige slogan ‘trans women are women’, omdat die wetenschappelijk onjuist is. Wanneer men die letterlijk neemt, kan dat de rechten van andere mensen — vooral vrouwen — aantasten,” aldus Dawkins.

Dawkins staat bekend als iemand die niet snel om woorden verlegen zit, en ook nu kiest hij voor een frontale aanval. Volgens de bioloog is er iets fundamenteel misgegaan in de academische wereld, waar emoties en ideologieën volgens hem steeds vaker de plaats innemen van harde feiten.

“Politiek en persoonlijke gevoelens doen niets af aan wetenschappelijke waarheden — en dat moet duidelijk worden begrepen. Ik voel een sterke afkeer van het ondermijnen van wetenschappelijke waarheid.”

Hij benadrukt dat sekse biologisch bepaald is — door genen, chromosomen en de grootte van de geslachtscellen (anisogamie) — en niet door wat iemand voelt te zijn. Het idee dat sekse een spectrum zou zijn, noemt hij ronduit “verderfelijk”: een gedachte die volgens hem vooral in postmoderne academische kringen is ontstaan.

“Er heerst een postmoderne hoogmoed die wetenschap aanmatigend en onterecht afdoet als een sociaal construct. De menselijke zelfoverschatting zit ’m in het idee dat persoonlijke gevoelens de werkelijkheid kunnen veranderen.”

De uitspraak “trans women are women” klinkt voor velen als een kwestie van respect en inclusie, maar Dawkins wijst op de praktische gevolgen ervan. Als men de slogan letterlijk neemt, zegt hij, raakt dat direct aan de rechten van biologische vrouwen:

“Het impliceert logischerwijs het recht om deel te nemen aan vrouwensporten, gebruik te maken van vrouwenkleedkamers, vrouwengevangenissen en noem maar op.”

Volgens Dawkins moeten instellingen en wetgevers hier uiterst voorzichtig mee omgaan. Wanneer gevoel boven biologie wordt geplaatst, komt volgens hem de veiligheid en gelijkheid van vrouwen in het gedrang.

Naast zijn wetenschappelijke argumenten richt Dawkins zijn pijlen ook op de academische cultuur zelf. Hij beschuldigt universiteiten, uitgevers en collega-wetenschappers ervan zich te laten intimideren door een luidruchtige minderheid.

“Uitgevers hebben mij verteld dat ze onder zware druk staan van jongere medewerkers om boeken te censureren om dit soort redenen. En de verbijsterende felheid van de translobby — die is bijzonder dogmatisch en dwingend.”

Hij verwijst naar de Britse filosofe Kathleen Stock, die in 2021 gedwongen werd op te stappen bij de Universiteit van Sussex nadat ze had gesteld dat biologisch geslacht een realiteit is.

“J.K. Rowling kan goed voor zichzelf opkomen,” zegt Dawkins, “maar kijk eens hoe ze Kathleen Stock hebben weggejaagd van de Universiteit van Sussex — het zijn altijd vrouwen die de klappen opvangen.”

Zijn kritiek op wat hij ziet als de “onderwerping van wetenschap aan ideologie” beperkt zich niet tot genderkwesties. Recent noemde hij de Australische humanistische organisatie “zielig” omdat die haar steun introk voor de boekentour van Harvard-psycholoog Steven Pinker. Pinker had eerder gezegd dat de uitspraak “a woman is whoever she says she is” wetenschappelijk niet klopt.

“Natuurlijk heeft de Humanist Society of Australia het volste recht om een lezingentour niet te steunen. Maar om eerder toegezegde steun in te trekken op zulke beschamend belachelijke gronden is gewoon zielig.”

Volgens Dawkins heeft deze houding — het vermijden van gevoelige onderwerpen uit angst iemand te kwetsen — niets meer met humanisme te maken, maar alles met ideologische zelfcensuur.

Dawkins’ opmerkingen raken aan een breder debat dat wereldwijd woedt: wat weegt zwaarder — persoonlijke identiteit of biologische werkelijkheid? Voorstanders van transrechten wijzen erop dat zijn uitspraken trans personen stigmatiseren en hun strijd voor erkenning ondermijnen. Dawkins zelf ziet het anders: hij zegt dat hij zich verzet tegen onwaarheden, niet tegen mensen.