Van stoffige boekenplank tot selfie-spot: hoe TikTok de bieb weer hip maakte

De cijfers liegen niet: nog nooit eerder waren zoveel jongeren lid van de bibliotheek. Maar liefst 2,4 miljoen kinderen en jongeren - zo’n 73 procent van alle Nederlandse jeugd - hebben inmiddels een biebpas.

Bibliotheek Neude in Utrecht, pas uitgeroepen tot Beste Bibliotheek van Nederland, is daar het schoolvoorbeeld van. Geen muffe kasten meer met vergeelde romans, maar een bruisende ontmoetingsplek vol workshops, koffie, theater en digitale leeshoekjes.

De revolutie komt van een onverwachte kant: TikTok.

De trend begon bij het fenomeen BookTok - korte filmpjes waarin jongeren boeken aanraden, tranen met tuiten huilen bij verhaallijnen en leeslijsten delen alsof het modecollecties zijn.

Waar het onderwijs al jaren faalt om lezen aantrekkelijk te maken, slaagt TikTok er ineens wél in. Titels die viral gaan op BookTok, schieten ook in Nederlandse bibliotheken de kast uit. Populaire jeugdboeken worden opnieuw gedrukt, lange wachtrijen ontstaan voor fantasyseries en romantische verhalen.

Bibliotheken spelen daar slim op in: ze creëren speciale BookTok-hoeken, nodigen influencers uit en laten jongeren zelf boekentips presenteren.

De stoffige bieb is veranderd in een social hub - en het werkt.

Er zit echter een wrange kant aan het succes. Terwijl het ledenaantal stijgt, daalt de leesvaardigheid van jongeren sneller dan ooit. Jongeren zijn wel enthousiast over boeken, maar steeds minder in staat om diepgaande teksten te begrijpen of langere verhalen vol te houden.

Lezen is voor velen een lifestyle geworden - iets wat je deelt op sociale media, niet per se iets wat je écht beleeft. Het draait vaker om de esthetiek van het boek dan om de inhoud.

Het is een paradox: TikTok brengt jongeren terug naar boeken, maar maakt lezen tegelijk oppervlakkiger. Het vluchtige, dopamine-gedreven ritme van de app staat haaks op de concentratie die lezen vereist.

Toch is het goed nieuws dat jongeren überhaupt weer iets met boeken doen. In een tijd waarin schermen alles overheersen, is elk papieren hoofdstuk dat gelezen wordt winst.

Bibliotheken hebben de kans gegrepen om zichzelf opnieuw uit te vinden. Niet meer als tempel van stilte, maar als plek waar cultuur, ontspanning en digitale wereld elkaar kruisen.

Toch blijft de fundamentele vraag: moeten we blij zijn met lezen als marketingtrend, of juist alert op het verdwijnen van dieper begrip?

Het succes van de bibliotheek laat zien dat de behoefte aan verhalen er nog steeds is - maar dat het verhaal zelf steeds vluchtiger wordt.

De bibliotheek leeft weer - dankzij TikTok. Jongeren staan in de rij om boeken te lenen die ze op hun scherm voorbij zagen komen. Mooi, maar ook veelzeggend: het papier redt zich niet zónder het algoritme. De vraag is niet of lezen terug is, maar wat er nog over is van de concentratie waarmee het ooit begon.