XR stapt naar rechter om huisbezoeken door politie te stoppen: "handen trillen van stress!"

De reden voor het kort geding? Zo’n 35 XR-leden zeggen sinds 2022 thuis bezoek te hebben gehad van agenten, of telefoontjes te hebben ontvangen van mensen die “voor de inlichtingendiensten” zouden werken.

“Ik dacht dat ik het achter me had gelaten,” zegt activist Ben Terwel in Trouw. “Maar toen ik in maart het filmpje van het huisbezoek zag, begonnen mijn handen te trillen van stress.” Een ander, Sijmen Mulder, kreeg een praatje aangeboden door een agent die hem complimenteerde met een ludieke actie. “De koning zou trots op ons zijn,” zei de agent, wat Mulder “een rare vorm van geslijm” vond. Vervolgens werd hij gevraagd: “Ik was toch wel loyaal aan mijn land?”

XR-woordvoerder Pim de Vleeschhouwer spreekt van sociale stigmatisering. “Zeker als ze meerdere keren komen. Dan zeggen de buren: je was er niet, en de vorige keer ook niet. Dit is al de derde keer dat de politie aan je huis komt.” Ja, als je je met activisme bezighoudt, mag je verwachten dat dat opvalt. Maar blijkbaar mogen de buren niet denken dat er iets speelt. De Vleeschhouwer eist nu dat niet alleen de huisbezoeken stoppen, maar ook dat de politie de verzamelde gegevens niet meer mag gebruiken.

Korpschef Janny Knol bood eerder dit jaar excuses aan voor een specifiek huisbezoek, en benadrukte: “Wij kunnen mensen niet aanspreken op hun deelname aan een demonstratie. Wij zijn geen gedachtenpolitie.” De politie zelf noemt de huisbezoeken een “onlosmakelijk onderdeel van verbindend politiewerk” en zegt dat er “talloze redenen” kunnen zijn voor een bezoekje: van buurtonderzoek tot zorgen over iemands welzijn. Volgens woordvoerder Robbert Salome worden mensen niet bezocht vanwege hun mening of demonstratiegedrag. Maar hij erkent ook dat men bij gesprekken rondom grondrechten “voorzichtig” moet zijn.

De Nationale Ombudsman onderzoekt de kwestie, want er zou sprake zijn van een “chilling effect”: mensen zouden zich door politiebezoeken laten ontmoedigen om te demonstreren. Maar eerlijk is eerlijk: wie regelmatig de snelweg blokkeert, zich vastlijmt aan kunstwerken of met opzet de wet overtreedt voor een ‘goed doel’, moet zich niet als porselein gedragen zodra de politie een paar vragen komt stellen. Demonstreren mag — terecht — maar dat betekent niet dat je immuun bent voor belangstelling van handhavers. Wie op het podium klimt, moet niet janken als er een spotlicht op hem gericht wordt.