Kabinet voert geheimhouding in op cruciale asielinformatie: "Het wordt één grote puinhoop!"

Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken meldde het nieuwe beleid in een brief aan de Tweede Kamer. "Ambtsberichten worden in beginsel niet meer openbaar gemaakt", schrijft hij. Volgens het kabinet zouden asieladvocaten en mensensmokkelaars misbruik maken van deze rapporten door vluchtverhalen erop af te stemmen. Dus gaat het nu slot erop.

Wat is zo’n ambtsbericht nou precies? Het is een officieel overheidsdocument waarin staat hoe (on)veilig een land is. Dat is geen bijzaak: op basis van die informatie bepaalt de IND of iemand bescherming krijgt of terug moet.

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) vindt de kritiek overdreven. "Een ambtsbericht beschrijft waarom het onveilig is in een land en asielzoekers doen een aanvraag voor bescherming. Het is dus niet vreemd dat een asielrelaas past binnen de context van een ambtsbericht", zegt een woordvoerder tegen de NOS. Of een verhaal geloofwaardig is, hangt volgens de IND van meer af dan alleen het ambtsbericht.

Dat mag allemaal zo zijn, maar experts zijn allesbehalve enthousiast. Hoogleraar migratierecht Thomas Spijkerboer is duidelijk: "Ik ben met stomheid geslagen. Ik zit sinds 1986 in het veld en al die tijd werden ambtsberichten openbaar gemaakt."

Hij is niet de enige. Volgens Wil Eikelboom van de Vereniging van Asieladvocaten Nederland gaat dit juridisch gegarandeerd botsen. “Als je ambtsberichten geheim houdt ga je besluiten nemen op basis van geheime informatie en krijg je dus een soort geheim proces, waarbij de asielzoeker niet de toegang heeft tot de informatie die de minister wel heeft. Ik denk dat de rechter dat absoluut niet gaat accepteren.”

Ook Vluchtelingenwerk Nederland vindt dat het kabinet helemaal de weg kwijt is. Myrthe Wijnkoop noemt het een “onbegrijpelijk en onverstandig besluit” en waarschuwt voor een oneerlijke rechtsgang.

De coalitiepartijen? Die hebben dit beleid zelf afgesproken in het Hoofdlijnenakkoord, dus die klappen het keurig dicht. Maar in de oppositie zijn ze woest.

GL/PvdA-Kamerlid Kati Piri windt er geen doekjes om: "Dit soort besluiten hoort transparant te zijn. 70.000 Syriërs die momenteel in Nederland zitten worden op basis van een ambtsbericht wel of niet teruggestuurd. Dan moeten wij als Kamer weten wat er in dat ambtsbericht staat. Dit kan niet."

D66’er Anne-Marijke Podt is ook snoeihard: "Een heel dom idee. Als je iemand terug wil sturen moet je weten of het daar veilig is. Op deze manier kunnen de Tweede Kamer en advocaten dat niet controleren. Dit zal tot veel meer procedures bij de rechter leiden. Het wordt één grote puinhoop".

Of de geheimhouding ook standhoudt, is nog maar de vraag. Via de Wet open overheid (Woo) kunnen belangenclubs en journalisten alsnog toegang eisen. Ook binnen het kabinet wordt al gevreesd dat de rechter dit beleid gaat slopen.