Top 2000-succes Borsato verandert op NPO Radio 1 in morele klaagzang: "Een beetje goor!"

Woelkens reageerde op het nieuws dat Marco Borsato is vrijgesproken en dat het Openbaar Ministerie geen hoger beroep instelt. Dat is juridisch correct. Toch volgt direct een nuancering die schuurt met datzelfde rechtsprincipe. Volgens Woelkens betekent de vrijspraak niet dat “er niks is gebeurd of dat het helemaal onschuldig is”. Daarmee suggereert ze alsnog schuld, zonder dat daar een rechterlijke uitspraak aan ten grondslag ligt.

Die suggestie vormt de kern van haar betoog. Woelkens erkent dat Borsato’s muziek gedraaid mag worden, omdat het om kunst gaat. Tegelijk noemt ze het pijnlijk en zelfs een “middelvinger” richting vrouwen die nare dingen hebben meegemaakt. Met name de hoge notering van het nummer Vrij zijn stoort haar. Ze citeert expliciet een regel: “Amper 18 jaar, maar zoveel ouder in dit licht.” In haar woorden voelt dat “in deze context toch een beetje goor”.

Die context is echter geen objectief gegeven, maar een interpretatie. Het nummer dateert van jaren vóór de zaak en heeft geen aantoonbare relatie met de beschuldigingen.

Feitelijk is wel duidelijk dat Marco Borsato dit jaar uitzonderlijk hard is gestegen in de Top 2000. Zes nummers staan in de top 100. De Waarheid eindigde op plek 35 en was de hoogste nieuwe binnenkomer. De laatste keer dat hij zo hoog stond, was in 2019, vóór de beschuldigingen.

Volgens de NPO is het de eerste keer dat een artiest met zoveel nummers zoveel plekken stijgt. Op sociale media riepen fans na de vrijspraak actief op om te stemmen. De NPO doet geen uitspraken over stemgedrag, maar dat er een verband is tussen de vrijspraak en de stemmen ligt voor de hand.

Woelkens noemt dat een statement. Ze zegt letterlijk: “Dat is niet omdat ze nu opeens hebben ontdekt dat ze die muziek zo mooi vinden. Het is een statement.” Ook dat is een aanname. Stemmen op muziek kan van alles betekenen: opluchting over een vrijspraak, afkeer van trial by media, of simpelweg waardering voor liedjes die jarenlang bij de Top 2000 hoorden.

Opvallend is dat in de uitzending wordt erkend dat deze redenering consequenties zou hebben. “Sterker nog, ik denk dat we dan de helft van de Top 2000 niet meer kunnen uitzenden.” Toch lijkt dat voor Woelkens geen probleem te zijn. “Dat zou misschien toch verfrissend zijn.” Daarmee schuift de discussie van feiten naar smaak en moraal.

Het ongemak dat Woelkens beschrijft, is begrijpelijk. Slachtoffers van misbruik bestaan en verdienen erkenning. Maar publieke omroepen hebben ook de taak om zorgvuldig met vrijspraken om te gaan. Door te blijven suggereren dat er wel iets zal zijn gebeurd, wordt het juridische oordeel uitgehold. De Top 2000 laat zien wat mensen stemmen. Dat mag ongemakkelijk zijn. Maar ongemak is geen argument om feiten te negeren.