De Bazooka van Papandreou

Het leek allemaal in kannen en kruiken vorige week woensdag 26 oktober. De Europese regeringsleiders waren er uit: het met veel bombarie aangekondigde allesomvattende 'Bazooka' reddingsplan van Griekenland en de eurozone was tot stand gekomen.

In een maar liefst vijftien pagina's tellend Communique (lees hier) presenteerden Van Rompuy en Barroso trots aan de gehele wereld hun plannen, die een einde zouden moeten maken aan de onrust op de financiële markten en tegelijkertijd een oplossing zouden moeten bieden aan Griekenland om een uitweg te vinden uit haar torenhoge buitenlandse schuldenberg.

De plannen waren gebaseerd op vier pijlers: herschikking van de schulden van Griekenland door een haircut van 50% met deelname van de private sector voor eveneens 50% , verhoging van het noodfonds EFSF via een -onduidelijke- hefboomconstructie, een herkapitalisatie van de bankensector en een pakket gouvernementele maatregelen om dergelijke crises in de toekomst te voorkomen.

Echter, zoals ik daags nadien schreef, was niet iedereen even enthousiast over de plannen. Ik noemde het zelfs een 'flutakkoord'. Maar de financiële markten reageerden direct enthousiast: de beurzen schoten omhoog tot wel 4% gemiddeld worldwide, een ongekend succes. Maar toen de inhoud op haar mérites werd beoordeeld en het verstand weer indaalde op de Beurzen, ebde de euforie over de plannen weer wat weg. Dat was ook niet zo verwonderlijk, want wie de plannen goed analyseerde kon niet anders dan tot de conclusie komen, dat de plannen nog zeer veel onzekerheden kenden. Nog los van de nog altijd vrijwillige bijdrage door de private sector gaf het Griekenland slechts zes maanden tijd. Daarna was het geld al weer op.

Eén van de belangrijkste punten uit de plannen was de grotere rol voor het Internationale Monetaire Fonds bij het bestrijden en voorkomen van financiële crises. Hierbij zou een beroep worden gedaan op meerdere BRIC landen in ruil voor een grotere stem binnen het IMF. En op de G20 Top van donderdag en vrijdag 3 en 4 november zouden de plannen worden besproken in mondiaal verband. Mission accomplished, case closed. Althans, dat dacht men.

Totdat Papandreou dinsdag 1 november aankondigde eerst een Referendum over deze kwestie te willen houden. Dat bericht sloeg in als een bom. De bazooka van Papandreou had niet effectiever doel kunnen treffen: twee dagen vóór de G20 en in één klap waren de koersstijgingen weer ongedaan gemaakt.

Ik moet toegeven, aanvankelijk dacht ik: dit is afgesproken werk. Het bestaat niet dat Papandreou dit essentiële voornemen verzwegen heeft op de jongste Eurotop van 26 oktober. De Europese regeringsleiders wisten hier natuurlijk van en wilden het referendum gebruiken om de Griekse bevolking mede verantwoordelijk te maken voor de komende generaties lange versobering van hun leven en de overdracht van zeggenschap aan Brussel.  Kennelijk was men ervan overtuigd dat de Grieken 'ja' zouden zeggen  tegen het reddingsplan, omdat ze geen keus zouden hebben. Maar mijn eerste vermoeden blijkt klaarblijkelijk onwaar. Papandreou' s referendum kwam als een deus ex machina van de Olympus gedonderd. Een unieke situatie veroorzakend.

Wat bezielde Papandreou om dit referendum te verzwijgen ? Wat bezielde de goede man om zijn land vrijwel zeker in een faillissement te storten ?

Het zou zomaar kunnen dat hij op zijn manier wraak heeft willen nemen op de arrogante Fransen. Naar verluidt is het optreden van de Franse minister president Sarkozy jegens Papandreou op de diverse bijeenkomsten nogal schofferend geweest. Hij zou Papandreou meermaals hebben beledigd en diens trots en dat van het Griekse volk hebben gekrenkt. Ik ben er niet bij geweest en kan daarover niet oordelen, maar verbazen zou het me niet. Ook zou Papandreou zich hebben geërgerd aan het optreden van de Franse banken, die, toen alles nog koek-en-ei was bij Griekenland er op aan zouden hebben gedrongen meer en meer te lenen. Maar toen er problemen kwamen gaven zij niet thuis. Dat zou kwaad bloed hebben gezet. Het kan natuurlijk ook, dat Papandreou heeft gedacht: jullie banken hebben wel een grote mond, maar het is mijn volk dat de rekening moet betalen. Hoe dan ook, het onaangekondigde referendum is ervaren als de spreekwoordelijke donderklap bij heldere hemel.

Een negatieve uitslag van het Griekse referendum is natuurlijk de mokerslag voor de gehele Europese Unie. En ook nog eens op haar meest kwetsbare punt: haar gebrek aan democratische legitimiteit en haar immense impopulariteit onder de Europese bevolking. Was de timing van Papandreou, twee dagen vóór de G20 al perfect, gevoegd bij dit gegeven maakt zijn aankondiging tot een briljant politiek-strategisch besluit. Niet hij, maar de EU top staat nu met de rug tegen de muur.

De hamvraag is natuurlijk: wat nu ?

Referendum of nieuwe verkiezingen ? Het zal vermoedelijk geen verschil maken. Feit is, dat het reddingspakket van de Troika de Grieken zwaar op de maag ligt. Niet de 50% afboeking van de schulden natuurlijk, maar wel de gouvernementele bemoeienis van Brussel. En ik denk dat de Grieken daar volkomen gelijk in hebben. Aan de leiband lopen van het arrogante Frankrijk en het stugge Duitsland, onder supervisie van een Portugese kwakzalver en een Belgische jezuïet, nee, dat was teveel van het goede. Dan maar failliet.

Het land is ook failliet, daar helpt geen lieve moeder aan, laat staan een Brussels reddingsplan, dat mede de ellende heeft veroorzaakt. Ik ken uit de financieel-economische geschiedenis geen enkel geval van een land dat een dergelijke schuldenquote ten opzichte van haar Bruto Binnenlands Product als Griekenland momenteel heeft, heeft overwonnen zónder te devalueren. Ook Argentinië heeft dat in de jaren negentig moeten doen.

Dit geval Griekenland toont aan dat de muntunie is mislukt. Het concept van één munt voor economieën met ongelijke snelheden heeft niet gewerkt. Het euro experiment dient derhalve te worden beschouwd als mislukt. Dit dient zo spoedig mogelijk door Brussel erkend te worden, want doet men dit niet, dan ettert de euro wond verder en verder. De eerste amputatie is reeds nu een feit: Griekenland zal de muntunie moeten verlaten, de drachme weer herinvoeren en die laten devalueren. Dit in combinatie met de 50% haircut, het enige verstandige onderdeel van het Brusselse plan en tenminste een 50% bijdrage van de private sector.

Tot zover Griekenland. Maar er dient natuurlijk nog meer te gebeuren. In Brussel wel te verstaan. Als er iets duidelijk is geworden uit deze twee jaar durende soap, dan is dat, dat dictaten niet werken, ook niet onder druk. Dat het ontbreken van democratische legitimatie niet gaat werken, hoezeer dit ook wordt gepromoot door de MSM. Dat het weg laten vloeien van kapitaal van Noord naar Zuid op grote weerstand stuit. Dat een log bureaucratisch instituut niet de manier is om slagvaardige Europese economische politiek te bedrijven.

De Europese bevolking laat zich geen knollen voor citroenen meer verkopen.

De Europese regeringsleiders zullen deze signalen dienen op te pikken voor een grondige heroverweging van 'Europa'. Zij zullen zich dienen te beraden over de manier hoe men van de Unie een economisch blok kan maken zónder dat de nationale en politieke soevereiniteit van de lidstaten in het gedrang komen. De ambities voor een politieke unie zullen drastisch naar beneden bijgesteld dienen te worden. De komende G20 top heeft er een agendapunt bij gekregen.